نقش فرش

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 11

مقدمه

دستاوردها و اندوخته‌های با ارزش تجربه شده در هر فعالیتی، دستمایه بسیار مناسبی برای استفاده‌های حال و آینده است. این موضوع در مورد محصولات و تولیداتی که به پشتوانه‌های ملی و بومی‌و توسط توده مردم وعوام از گذشته‌های دور رواج پیدا کرده و به مرور توسعه پیدا کرده و سیر تکامل پیموده، بسیار حائز اهمیت است. به خصوص اگر آن پشتوانه‌ها در فرهنگ مردم ریشه داشته باشد. با توجه به این که پشتوانه‌های فرهنگی هر محصولی اساساً هویت یک محصول را رقم می‌زند، بنابراین شناخت عمیق و همه جانبه تجارب، اهمیت بیشتری هم پیدا می‌کند.

البته تجارب بومی ‌و عامیانه و دستمایه‌های آن که در طول زمان سینه به سینه از نسلی به نسلی دیگر انتقال یافته است، به ندرت ثبت شده و به مجموعه درآمده است. محصولات و تولیدات آن هم به خاطر این که واجد ارزش‌های فرهنگی و هنری و کاربردی و بیشتر منحصر بوده، دست به دست گشته، متفرق شده و تعداد کثیر و بی‌شماری نابود شده است. این مسئله مخصوصاً آثار هنرهای بومی‌و سنتی، به ویژه دستبافت‌های سنتی از جمله فرش را بسیار شامل می‌شود. چه، مسلم است که فراگیرترین محصول دستی که واجد ارزش‌های فرهنگی و هنری و کاربردی، هم به لحاظ خالقان و دست اندرکاران تولید و هم به لحاظ استفاده‌کنندگان،  فرش دستباف است. در این باره انواع پارچه‌ها و عموماً پوشاک با وجود فراگیری فراوان نمی‌تواند مورد نظر باشد، زیرا سال‌هاست که این‌گونه محصولات به طور عمده از چرخه تولید دستی خارج شده است.

طرح‌ها و نقشمایه‌ها و رنگ فرش دستباف ایران از مؤلفه‌هایی است که سهم عمده و اساسی در شکل‌گیری هویت فرهنگی و هنری فرش ایران داشته و دارد. جایگاه طرح و نقش و رنگ در کنار سایر جنب‌های کیفی فرش که آن را از لحاظ مادی و معنوی ارزشمند می‌سازد، از همه مهم‌تر است. آنچه باعث تنوع و گوناگونی بیش از حد تصور فرش است همان طرح و نقش و رنگ است که به تعداد تولیدکنندگان (بافنده، طراح) می‌توان انتظار تنوع داشت. در واقع طرح و نقش و رنگ جریان دائم و تحول پذیر فرش است و در طول حیات خود تحولات بسیاری به خود دیده است. از این چرخة دائم در حرکت، همواره تعدادی از طرح‌ها خارج شده و گاه به فراموشی سپرده شده است و شماری دیگر اقبال بیشتری پیدا کرده و زمان و وسعت بیشتری را برای تجلی یافتن به خود اختصاص داده است.

به جز عوامل ذاتی که اوج و حضیض طرح و نقشمایه‌ها را رقم زده، عوامل بیرونی دیگری نیز تکامل و فراگیری طرح‌ها و عکس آن یعنی فراموشی و خروج از گردونه تولید را باعث شده است. از آن جمله جایگاه یافتن فرش در اقتصاد کشور و به دنبال آن سلیقه‌ها و انتظارات خریدران است. درخصوص عوامل ذاتی و درونی که باعث به اوج یا حضیض رفتن طرح یا نقشمایه یا رنگبندی می‌شود، ویژگی‌های ظاهری و باطنی طرح و امکان تجلی یافتن به واسطه فنون بافت و مواد اولیه فرشبافی است. بدین معنا که اگر طرح یا نقشمایه‌ای در جلوه‌ای از رنگبندی، ظاهری خوشایند نداشته باشد و از مفهوم و معنا تهی باشد، به مرور به کار گرفته نمی‌شود. اگر هم گرفته شود چندی نپاییده و از رواج می‌افتد. مثال بارز آن بسیاری از طرح‌های ابداعی دهه‌های گذشته و امروز است که بعضی شاید یک بار هم شانس به تجلی درآمدن بر بستر فرش نیافته است و بعضی یک یا چند بار، آن هم در یک دوره و با یک ذهنیت خاص. گروهی دیگر از طرح‌ها که تناسبی با امکانات تولید و فنون بافت و مواد اولیه ندارند نیز قابل ذکرند. گروه عمده فرش‌های به اصطلاح «تابلویی» از این دست نقشه‌هاست که مسلماً به ترفند مضاعف نمودن رجشمار و تغییر شیوه پودکشی و نوع گره و رنگرزی پرمشغله و نازک نمودن هر چه بیشتر تار و پود ممکن شده و قبل از اینکه فرش باشد تصویری است از یک موضوع در تابلو که از ابتدا به نیت بافته شدن به وجود نیامده است.

البته مجموعه دلایل ذاتی ذکر شده خود میدان و وسعت چنین طرح‌هایی را تعیین می‌کند تا مسیر معلوم خود را طی نماید. اما گروه کثیری از طرح‌های فرش ایران که‌همه ویژگی‌های ذاتی تداوم و رواج را داشته است، گاه بر اثر عوامل بیرونی ازرواج می‌افتد. از جمله دلایل، به جز جنبه اقتصادی یافتن فرش، تغییر شرایط زندگی بافندگان و یا تغییر دیدگاه تولیدکنندگان و یا اساساً ضعف اندیشه و دیدگاه دست اندرکاران است.

کم نیستند طرح‌هایی که سال‌ها دستمایه بافت فرش‌های متعدد شده اما به دلیل ضعف بنیه مالی بافنده و یا تغییر شرایط زندگی وی به مررو با همان نسل به خاک سپرده و فقط آثار آن در فرش‌ها به جا مانده و آن هم، همان گونه که ذکر شد، آنقدر دست به دست گشته و متفرق شده که مهجور شده و به دید نمی‌آید.

با این وضع معلوم می‌شود که به مجموعه درآوردن و مدون کردن اطلاعات درباره‌هنرهای بومی، ضروری و با اهمیت است و با توصیف فوق مسلم است که در مورد طرح‌ها و نقوش و رنگبندی فرش این کار به‌همان بزرگی و عظمت، سخت و دشوار و حساس است. با این حال یکی از ضرورت‌های اجتناب ناپذیر برای انتقال تجارب گذشته، مجموعه کردن طرح‌ها و نقشمایه‌های فرش دستباف است و نتایج ویژه‌ای هم به دنبال خواهد داشت که بعضی از مهم‌ترین آنها عبارت است از:

1- مشاهده مجموعه‌ای از طرح‌های فرش ایران با تنوع و تفکیک منطقه‌ای، زمینه مطالعه، بررسی و تطبیق و الهام پذیری را فراهم می‌کند.

می‌دانیم یکی از علت‌های رکود فرش ایران به علت استفاده از نقشه‌های تکراری یا نسبتاً مشابه است. این در حالی است که در فرش ایران با همین وضع تعداد قابل توجهی نقشه مورد استفاده قرار می‌گیرد. مسلم است که اکتفا به ذهن و حافظه طبیعی برای ثبت و یادآوری نمونه‌ها و استفاده و الهام و بازنگری بر پایه این اندوخته‌های ذهنی، کافی نیست. همان طور که پیش از این ذکر شد، در هر دوره و در هر وضعیت اجتماعی گروهی از طرح‌ها استفاده بیشتری پیدا کرده است و در این میان موارد قابل توجهی از دیده و ذهن طراحان و تولید کنندگان دور شده است. و قطعاً پیش از نابودی، به واسطه دست به دست گشتن از ذهن طراحان یا (بافندگان ) فراموش شده است آن چنان که معرفی دوباره آنها برای بعضی از طراحان یا تولید کنندگان نسل جدید، غریبست و تازه می‌نماید. این حکایت همان فراموشی است. بنابراین با وجود چنین مجموعه‌ای از طرح فرش:

الف) در صورت لزوم می‌توان بعضی از نمونه‌ا را با طراحی و بازسازی مجدد نقشه، تکرار یا احیاء کرد.

ب) می‌توان با مطالعه و بررسی نمونه‌های مختلف، در بعضی از طرح‌ها بازنگری کرد.

ج) در نهایت می‌توان با شناخت ضرورت‌ها و نیازهای امروز و مطالعه و دقت و بهره‌گیری از قوه خلاقه، به نوآوری طرح‌هایی دست زد.

2- وجود مجموعه‌ای از طرح‌های فرش و اطلاعات مربوط شامل رجشمار، ابعاد، قدمت و محل بافت، زمینه مطالعه سبک‌شناسانه را برای علاقمندان فراهم می‌کند. با توجه به اینکه شناخت سبک، مکتب و شیوه در فرش ایران الزماً با شناخت طرح‌ها و نقشمایه‌ها و جلوه‌های رنگ کامل می‌شود، بنابراین با دیدن تصاویر فرش‌ها امکان مطالعة ساختار طرح‌های فرش، تناسبات - با توجه به ابعاد فرش - و نقشمایه‌ها و جلوه‌های رنگ در هر طرح به خودی خود یا نسبت به طرح‌های مشابه و یا غیر میسر می‌شود.

3- استفاده‌کنندگان فرش دستباف با مشاهدة نمونه‌های فراوان طرح‌ها، نمونه‌های مورد علاقه خود را انتخاب کرده و در صورت تمایل به تولیدکنندگان سفارش می‌دهند. بدین ترتیب حوزة سفارش‌پذیری و انتخاب، معلوم‌تر و حتی رونق هم خواهد گرفت.

4- تدبیرکنندگان در مواجهه با موضوع طرح و نقش و وسعت آن، به نسبتی آگاه‌تر خواهند شد و ممکن است در گرفتن تصمیمات صحیح‌تر نیز مجموعه به آنها کمک نماید.

5- حفظ و انتقال و انتشار تجارب به نحو موثرتری قابل انجام است.

درباره مجموعه طرح‌های قالی ایران

گردآورنده مجموعه طرح‌های قالی ایران با مشاوره‌ها و مطالعات کارشناسی و با در نظرداشتن توضیحات فوق‌الذکر و اعمال حساسیت فراوان، اقدام به تدوین و ارائه این مجموعه نموده است. در ساده‌ترین حالت، مجموعه حاضر آلبومی‌است حاوی تعدادی تصویر فرش از مناطق مختلف ایران که اطلاعات آن محدود است و البته در حدود وسعت بی‌کران فرش ایران و عظمت آن نیست. قطعاً لازم است در مراحل بعد با به دست آوردن منابع تصویری دیگر تکمیل و غنی‌تر شود. با این حال  که در همین حد، تلاش و حساسیت زیادی به خرج داده است  لازم می‌داند مواردی برای آگاهی استفاده‌کنندگان  این مجموعه مرور شود.

الف- در اولین مرتبه شاید این سؤال پیش آید که چرا اطلاعات مختلف درباره فرش‌ها در کنار تصویر ارائه نشده است؟ از جمله رجمشار فرش، نوع گره، تعداد پود، نوع مواد اولیه، نوع رنگرزی و از این دست که البته برای مطالعه فرش و نقشه آن کاملاً ضروری است.

پاسخ این است که اساساً منابع این مجموعه در این مرحله عموماً از جمله منابع مکتوب شامل کتب، مجلات و ویژه‌نامه‌ها بوده است و ثبت اطلاعات با مشاهده مستقیم فرش مورد نظر صورت نگرفته است. می‌دانیم در منابع مختلف به شیوه‌های متفاوت فرش‌ها توصیف شده و اطلاعات آن درج شده است و هر نویسنده، صاحبنظر یا تدوین‌گری از جنبه‌ای خاص به فرش نگریسته و برپایه محتوای مطلوب نظر، اطلاعات را درج نموده است. از سوی دیگر حتی تهیه‌کنندگانی چند از منابع اشاره شده‌هم، خود به طور مستقیم تصاویر لازم را عکاسی و ثبت مشخصات نکرده‌اند و به ناچار یا ندیدن ضرورت از تصاویر آماده استفاده کرده‌اند. به‌همین دلایل نیز بعضی از تصاویر از کیفیت و وضوح مناسبی برخوردار نیست.

البته بهتر و پر فایده‌تر آن است که تصاویر به طور مستقیم با امکانات خوب عکاسی شود و مشخصات هر دستبافته‌ای با مشاهده مستقیم توسط متخصص از جمیع جهات تا حد ممکن، دقیق ثبت و در کنار تصویر ارائه شود.

 ب- همچنین در این مجموعه بیشتر قالی‌های قدیمی معرفی شده است و از قالی‌های دو سه دهه معاصر کمتر مواردی به چشم می‌خورد.این خود حاوی دو ویژگی است: اول این که

نقش اسطوره در فرش

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 13

«جهاد دانشگاهی یزد واحد اردکان»

درس مربوطه: تاریخ فرش (1)

موضوع تحقیق:

نقش اسطوره در فرش

استاد مربوطه:

جناب آقای اشعاری

تهیه و تنظیم:

سجاد فرخی فیروزآبادی

سید کمال الدین مهاجری

بهار 87

نقش اسطوره در فرش

چکیده و هدف

پرسش اساسی این است که نقوش فرشی که به ما رسیده چه ماهیتی دارد؟ آیا تصادفی بوده یا در پس صورت زیبا معانی دیگری هم وجود دارد؟

بنابراین ما در این تحقیق بر آن شدیم که به این مسئله، هر چند مختصر بپردازیم و ابتدا توضیحاتی دربارۀ اسطوره و فرش بیان شده و سپس به توضیح چند نمونه از از نقوش قالی پرداخته ایم. باشد این تحقیق روزنه ای هرچند کوچک پیش روی طراحان عزیز کشور مان باشد.

مقدمه

در باب معنای اسطوره تعاریف بسیاری از قول بزرگترین اسطوره شناسان مطرح و ارایه گردیده است. در این میان می توان بعضی اشتراکات تفسیری این محققین را به عنوان بنیان های اسطوره شناسی در نظر گرفت . از جمله اینکه اسطوره ها ارزشهای فرهنگی هر جامعه هستند که به همین نسبت نیز می توان آنها را در فرهنگ های مختلف مورد قضاوت قرار داد. عجیب است کـه قـدرت و نـیرومندی نفـوذ انـدیشه های اسطوره ای به قدری اعجاب بر انگیز است که حتی در لابلای نقوش هنر صنعت فرشبافی ایرانی نیز خود را نشان داده و پرده از رازهایی بر می دارد .

اسطوره بخشی از ارزش های فرهنگی هر جامعه هستند چه به قول الیاده نمادها اسطوره وآیین را باید به مثابه ارزش های فرهنگی داوری کرد. اسطوره در زبان مرسوم قرن ۱۹ هر آنچه بود که با واقعیت تضاد داشت . در جوامع ابتدایی اسطوره بازیگر حقیقت مطلق است زیرا تاریخ مقدسی را بیان می کند پس اسطوره در اینجا واقعی و مقدس و تکرار پذیر است. آفرینش اسطوره به شرایط خاصی نیاز دارد . اندیشیدن ما دوباره اسطوره به مثابه عنصری از تمـدن است . در واقــع اسطـوره و رفتار اسطوره ای سر مشق گسستن از زمان نا مقدس و یکپارچه شدن با خاستگاه است . خلق الگو برای کل جامعه از مشخصات اسطوره است . شاید کوشش برای رها سازی انسان نوین از سر منشأ تاریخ خود، همان بازگشت به شیوه اسطوره ای زندگی محسوب شود . تنها در جوامع نوین است که انسان خــود را دست کــار روزانـه که هرگز گریزی از آن نیست اسیر می یابد و چون دیگر نمی تــواند در ســاعات بیکاری از زمـان بگریزد. دفاع در برابر زمان که هر نگرش اسطوره ای ظاهر می شود در واقع از شرایط انسانی جدایی نا پذیر بوده و به طر یق گوناگون و تغییر شکل یا فته ای در جهان نو پدیدار میشود . لیکن بیش از هر چیز این موضوع در دل مشغولی ها و سرگرمی های انسانی خود را نشان می دهد .لذا این نگرش اسطوره ای را می توان در سرگرمی ها و فعـالیت های نا خود آگـاه روانـی آدمیـان نظیـر رویا ها وخیالبافی های انسانی دریافت.

با توجه به کلیه مفاهیم و تعاریفی که در حوزه اسطوره ارایه می شود ،بایستی اذعان داشت که دامنه کاربرد اسطوره درتمامی حیطه های زندگی اجتماعی وانفرادی واردشده است مصداق این کاربرد را میتوان در ورود اسطوره به ادبیات ،فلسفه ،دین ومذهب،جامعه شناسی وهنر جستجو کرد ،آمیختگی هنر و اسطوره آنگاه اهمیت خود را جلوه می دهد که پس از دانستن وشناختن اسطوره های مختلف در می یابیم که این مفاهیم جای پای خود را در راکان ومبانی واصول کارکردهای هنری محکم نموده اند. بحث فرش دستباف ایرانی و اسطوره تداعی بارزخود را درنقش فرش یادآور می سازد . هر چنددر این مختصر مجال نیست تا با بررسی اساس نقوش فرش های ایرانی که تعداد آنها متجاوز از صدها نقش در کل کشور است .ارتباط آنها را با اسطوره ها مورد کنکاش قرار دهیم .

ارتباط طرح و نقش فرش با اسطوره

شاید بتوان به صرا حت راجع به هنر ایران این نظر را داد که هنری است نمادگرا و کارکرد نماد را در رشته های متفاوت هنـری ایـران به وضـوح می توان دیـد .ایـن وجه و مشخصـه هنر ایرانی از سویی ارتباط آن را با اسطوره و مفاهیم اسطوره ای تقـویت نموده است. چـه نـماد سـه خـصوصیـت بـارز دارد: در طبـیعـت اسـت، قـراردادی تکـرار پذیـر اسـت. اسطوره بـا مشخصات کاربردی نماد مطابقت داشته و به گونه ای پس از زمـانی که بشر زندگی هوشمندانه خویش را باز می یابد همراه با نماد و مذهب و سایر عـوامل زندگی اجتماعی،به نظام زندگی افرادقدم می گذارد. در اینجـا تعابــیر قـدیــمی یـونانی یکی (agathos)، سودمندی (chresimon)، فن (tekhne)، عشق (eros)، تقلید(mimetis)، جاودانگی (eternity)، زیبایی (kalon) به دنبال شیوه تفکر اساطیری که در آن روح از تن جدا نیست و جسم، جسم اثیری است در قالب نماد اسطوره ای، تداعی گر اندیشه های درونی آدمیان می شود. در مرور تاریخ هنر های زیبا در دوران رنسانس شاهد ورود هنر عقلانی وکنش عقلی (liberal art)به عرصه فعالیت های فرهنگی

مقایسه نقش گوزن روی فرش پازیریک با نقوش دوره باستان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

وزارت علوم و تحقیقات و فناوری

مؤسسۀ آموزش عالی جهاد دانشگاهی استان یزد

دانشکدۀ هنر اردکان

موضوع تحقیق:

مقایسه نقش گوزن روی فرش پازیریک با نقوش دوره باستان

مقایسه نقش گوزن روی فرش پازیریک با نقوش دوره باستان

* هدف:

آشنایی با نقوش گوزن فرش یا زیر یک و مقایسه و برسی آنها با دوره های دیگر

* مقدمه:

انسان همزمان با تحول در نحوه زندگی از شکار به کشاورزی و چوپانی با حیوانات رابطه های مختلفی پیدا کرد که همه در راستای دفع نیازهای او بودند و طی همین دورانها انسان متوجه مظاهر طبیعت که از کنترل او خارج بودند می شود و به دلیل قدرت بسیار این عوامل و مظاهر طبیعی و ناتوانیش در کنترل آنها و این که هستیش بستگی تام و تمام به آنها داشت برای آنها احترام خاصی قائل بود و آنها را به صورت های مختلف می پرسیدند. این مظاهر طبیعی بستگی به منطقه ای که انسان ها در آن ساکن بودند از منزلت و ارزشهای متفاوتی برخوردار می شوند گروهی از این عوامل که درآن منطقه خاص، نمود بیشتری داشتند و بیشتر با زندگی انسان مرتبط بودند بیشتر و گروهی کمتر مورد توجه و پرستش قرار می گرفتند و آریاییها وارد شده به سرزمین ایران برخی مظاهر سودمند طبیعت را پرستش می کردند و برای ایشان قربانی می نمودند و همانند دیگر پیروان ادیان ابتدایی برای مظاهر طبیعت به خاطر آنکه آنها را محل سکونت برخی ارواح می دانستند احترامی خاص قائل بودند، در دیم ساده آریاییها آسمان پاک- آتش- باد- خورشید- ماه- ستارگان و باران همگی مظاهر حیات هستند و پرستیده می شدند.

* دره ی پازیریک فرش پازیریک:

دره پازیریک در مسافت قریب دویست کیلو متری جنوب بی دئیسک(از شهرهای جنوبی قسمت مرکزی سیبری وبه فاصله تقریبی 79 کیلومتری مرز مغولستان نزدیک رودخانه های اولاگان و بالیکیتول واقع شد و ارتفاع آن از سطح دریا در حدود1500 متر است. فرش پازیریک را پرفسور رودنکو در سال 1949 میلادی در گورهای سکایی در منطقه ی پاریزیک ازگور پنجم این منطقه تنها نادره ی دوران شکوهمند پادشاهان هخامنشی یافت و با دیدن این فرش بی درنگ گفت شباهت تصاویر این فرش یادآور تخت جمشید است نوع گره ی این فرش ترکی است. در ردیف اول 24 مربع که در داخل هر یک ستاره ی 8 پر است در ردیف دوم پس از زمینه تصاویر حیوانی بیشتر به یک شیر بالدار قرار دارد که به گریفین شهرت دارد در ردیف سوم 24 گوزن شاخ پهن و در ردیف چهارم ستاره ای شبیه ستاره ی هشت پر در متن فرش به تعداد 62 و در ردیف پنجم 28 تصویر اسب سوارانی که به طور متناوب دو نفر در میان بر روی اسب ها نشسته اند یا درکنار آن قرار گرفته اند.

بسیاری گفته اند این فرش را متعلق به مناطق دیگری دانسته اند و گفته اند که ایرانی باف نیست و دکتر حصوری با بررسی نقشه و طرح های قالی ایران نتیجه گرفت که اساس و بنیاد و نقشه های فرش ایران عبارتست از: چندین حاشیه در کناره فرش که

فرش کرمان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 16

فرش کرمان

پیشگفتار

قالی کرمان این گستره سراسر رنگ ، کتابی است گسترده در برابر دیدگان همه که اگر سر سوزن ذوقی در ایشان باشد هر سطرش خود داستانی است به درازای هزار و یک شب ، و پر رمز و راز است چون معمای هستی .

این گستره زیبا که همگان شیفته آنند ،گنجی است گرانبها که در گذر زمان فراز و نشیب ها، فراز و فرودها برخود دیده و اکنون در دست ماست . آنچه در پی می آید نگاهی است به تاریخ و طرحها و نقوش فرش دستباف استان کرمان .

چکیده

استان کرمان که در جنوب ایران واقع و در حاشیه کویر قرار گرفته است ، از زمانهای گذشته از مراکز خیلی مهم فرشبافی محسوب می شده است . قبل از فرشبافی مردم کرمان به کار شالبافی می پرداختند و طرحهای قدیم فرش کرمان که در اوایل قرن میلادی بافته شده از طرحهای شال کرمان اقتباس شده بود . اما بتدریج در طرحهای فرش کرمان تنوع بوجود آمد و طراحان معروف همچون حسن خان ، احمد خان ، زمان خان و ... کارهای زیبایی بوجود آوردند که کرمان را از سایر مناطق بافت متمایز ساخت و کم کم طرحهای باب بازار خارج از کشور رایج شد و طرحهای گل فرنگ ، گلدانی ، ظل السطان ، تصویری و ... بوجود آمد . این طرحها مورد پسند بازار خارج شد .

طراحان کرمان با الهام از طبیعت پیرامون خود ، فرهنگ و اعتقادات خود ، به خلق آثار زیبایی پرداختند .

آنچه از بررسی نقوش در رابطه با گیاهان و طبیعت این منطقه بدست آمده است نشانگر این است که هنرمند و طراح با الهام از گل های موجود در دشت ، تپه ، و دره های اطراف کرمان ، طرحهای خود را بوجود آوردند . این گل ها گاه بصورت خمیده ، گاه ایستاده ، زمانی در حرکت ، زمانی در کنار هم جمع شده ، و زمانی دیگر از هم جدا شده اند . طراح آنچه را که مجسم می کند ترسیم می نماید . هنرمند بافنده کرمانی بیش از هر چیز از مکتب تصوف و عرفان الهام گرفته است مثل بته جقه که از سرو گرفته شده و طرح گلدانی از زیباترین نقش هایی است که مورد توجه متخصصان ایران و جهان بوده اند . قالی نقش گلدانی مقبره شاه عباس دوم از نمونه های منحصر به فرد این دسته از قالیها است .

در این تحقیق سعی شده به بررسی و شناسایی طرحهای سنتی و قدیمی فرش دستباف کرمان پرداخته شود که شامل کلیات موضوع ، اهداف تحقیق ، تاریخچه فرش در ایران و کرمان ، تاریخچه طراحی ، طرحها  و نقوش سنتی فرش دستباف ، طراحان فرش کرمان از گذشته تاکنون ، به همراه عکس های گرفته شده از مراکز بافت (شهرهای راور ، شهربابک ، کرمان ، شهداد ، رفسنجان ، سیرجان ، گلباف ) و عکس های گرفته شده از سایت اینترنتی موزه فرش ایران ، طبقه بندی فرشها از نظر نقش و گل ، نتیجه گیری و پیشنهادات ، و در نهایت تهیه بانک اطلاعات  بر رویCD پرداخته شود 

عنوان تحقیق

شناسایی طرحها و نقوش سنتی فرش دستباف کرمان و ایجاد و راه اندازی بانک اطلاعات فرش دستباف

اهداف تحقیق

1 - هدف اصلی از انجام تحقیق شناسایی نقوش سنتی فرش دستباف کرمان و احیاء آنها می باشد .

2 – ایجاد و راه اندازی بانک اطلاعاتی فرش دستباف است که در برگیرنده کلیه اطلاعات مربوط به فرش ، نقوش فرش ، طراحان فرش ، از گذشته تا کنون بصورت CD می باشد .

اهمیت و ضرورت

امروزه فرش دستباف کرمان بدلایل متعدد منجمله پایین بودن کیفیت ، عدم استفاده از رنگهای طبیعی ، عدم نوآوری در طرحهای متناسب با سلیقه بازار ، عدم وجود مواد اولیه مرغوب ، مهاجرت روستائیان به شهرها و نپرداختن به این حرفه ، از دست دادن طراحان قدیمی و عدم توجه به طراحان فعلی این هنر و دلایل دیگر با مشکل روبرو شده‌ و بازار خود را از دست داده است . اما کشورهای دیگر مثل چین ، هند ، پاکستان و نپال توانسته اند با کپی برداری از همین طرحهای اصیل کرمان در بازار جهانی جای خود را باز کنند . همچنین عدم توجه به طرحهای قدیمی و سنتی که برخی از آنها دارای قدمت بالایی بیش از یک قرن می باشند ، باعث رکود فرش دستباف در سالهای اخیر شده است .

یکی از راههایی که استان کرمان بتواند اعتبار گذشته خود را در زمینه فرش دستباف بدست آورد ، توجه به طرحها و نقوش قدیمی فرش دستباف می‌باشد که در حال حاضر یا بدست فراموشی سپرده شده و یا در حال نابودی می باشند . به همین جهت بررسی و شناسایی طرحهای فرش دستباف استان کرمان اهمیت و ضرورت تحقیق را می‌رساند .

واژه‌ها

فرش دستباف : هنر و صنعتی که بافنده با الهام از طبیعت اطراف خود و با دست آن را می‌بافد.

طرح و نقشه : منظور از طرح همان اشکال و نگاره‌هایی است که طراحان با الهام از طبیعت می‌کشند. اجزاء تشکیل دهنده هر طرح قالی عبارتند از نقش زمینه و حاشیه طراحی در کرمان در بعضی از نقوش مانند نقشه های یکسره ، بندی ، درختی منحصر می شوند به طراحی متن و حاشیه که حاشیه به حاشیه های کوچکتر در کناره ها محصور می شود و در طرحهای ترنجدار به این ملزومات متن و حاشیه لچک و ترنج اضافه می گردد .

 همانند نقوش شاه عباسی ، فرشهای افشاری

تاریخچه فرش کرمان

فرش کرمان (2)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 28

صنعت قالیبافی در کرمان سابقه طولانی دارد، چنین به نظر می‌رسد که این هنر قبل از دوران صفویه در این شهر وجود داشته است و در زمان صفویه که اوج کلیه هنرها در ایران است ، فرش هم همانند دیگر هنرها در این دوره بیشتر شکوفا شده است . هنر اسلامی بر طرحها و نقوش آن تأثیر بسزایی گذارده است ، چنانچه در تاریخ (عالم آرای عباسی) که توسط منشی شاه‌عباس به رشته تحریر درآمده ، به قالی کرمان اشاره شده است.

در زمان اکبرشاه که معاصر شاه‌عباس بود قالیهایی از کرمان به هندوستان حمل می‌گردید بدیهی است نباید تصور کرد این صنعت در کرمان از بین رفته است و متوقف گردیده است.(1)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

  1 - صور اسرافیل ، شیرین - فرش ایران

قدیمی‌‌ترین نوع قالی کرمان ، قالی راور است که می‌توان تاریخ بافت آنها را (1866 میلادی یا 1286 هجری) گفت. شهرتی که قالی کرمان در سراسر دنیا از آن برخوردار است بیش از هر چیز مربوط به درهم آمیختن موفقیت آمیز رنگ و طرح آن است.طراحی و نقشه‌کشی قالی کرمان قدمت دیرینه دارد و به جز نامی که از چند تن از نقاشان دهه اخیر منطقه کرمان ، بر جای مانده ، تاریخچه درستی درباره چگونگی رونق قالیبافی ، طراحی نقشه‌های قالی و چگونگی نام نهادن بر طرحهای منطقه کرمان در دست نیست.همین بس که از دیرباز قالیبافی در کرمان رایج بوده و پس از صنعت شال و ترمه به اوج خود رسیده است و زبانزد خاص و عام گردیده است . زمانی فرش ایران را بنام فرش کرمان می‌شناختند. فرشهای نفیس و قدیمی کرمان ، هم‌اکنون زینت‌بخش موزه‌های معتبر جهان و ایران می‌باشد . البته در مورد طرح بسیار باید گفت مثلا موسی خانی افشاری که در سیرجان بافته می شود با موسی خانی که در بافت و رابر بافته می شود از نظر طرح ورنگ آمیزی با هم تفاوت دارند و در هر منطقه با یک نام مخصوص به محل بافت نام گذاری شده اند. مثلا گل کاغذی منطقه بافت با کمی تغییر در رابر و جیرفت به گل اسفندقه معروف است . یا طرح درختی زرند ، که صادراتی است و قالی ریز بافت می باشد ، با درختی منطقه فیض آباد راور فرق می کند .قبل از پیدایش نقشه، فرش ها با نقشه و طرحهایی که بافندگان در ذهن داشتند و سینه به سینه از نیاکان خود فرا گرفته بودند ، بافته می‌شد.

سیر تحول و پیشینه تاریخی نقش قالی های کرمان

      تطور وتکامل نقش قالیهای کرمان ، شامل چندین دوره تاریخی و متمایز است :

دوره نخست یا عصر ترمه همزمان با زمان شالبافی

       دوران انتقال ترمه دوزی به قالیبافی ، از حدود سالهای 1330-1315 هجری قمری را در بر می گیرد کاربرد نگاره بته جقه ای و نیز نقش سرو که به نظر بسیاری منشأ اصلی نگاره بته ای است، از جمله نقوش متمایز این دوره است . این شیوه تا جنگ بین المللی اول ادامه یافت .(1)

     روند تکاملی عصر ترمه و ادامه منطقی آن در حدود سالهای 1328 تا 1339 هجری قمری، عصر بهارستان را پدید می آورد . طرحهای این دوره به ارائه باغ و بوستان و گل و گیاه استوار است . نقش های درختی گل و بلبل ، درختی پرنده ای یا بهارستان ، نقش انسان ، نقش سبزیکار ، از جمله نقوش رایج این دوره است . به بیان دیگر پایه کاربر طرح باغ و بوستان و شاخ و  برگ و گل و گیاه با رنگهایی به همان ظرافت و شادابی و باغها و گلزارهای  بهاری  با پرندگان بیشمار استوار است

      از صفات ویژه عصر ترمه و بهارستان برخورداری از شیوه سایه روشن در رنگ آمیزی برگها ، بصورت سبز روشن و تیره و کاربرد دو مایه در یک نگاره گل مثل قرمز سیر و روشن ، گلهای آبی رنگ از تیره تا روشن بدون شکل بندی و تعیین مرز ، و رها نکردن طرح بدون هیچ گوشه خالی است .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1- همان منبع - صفحه 144

عصر بازگشت

      با پایان یافتن جنگ جهانی اول و تغییر سلیقه بازار در آمریکا تغییر اساسی در طرحهای کرمان بوجود آمد و نقش و نگاره های صوفی مورد تقلید هنرمندان کرمان قرار گرفت در این دوره که از آن به عنوان عصر بازگشت یاد می کنیم ، نقشه های اسلیمی وگلهای شاه عباسی از نقش های قاب قرآنی و لچکهای انبوه رایج شد .

      شروع بحران اقتصادی در آمریکا در سال 1928 میلادی مطابق با 1306 شمسی ، بر چیره شدن شرکتهای آمریکایی ، توقف سفارشات را به همراه داشت و برای مردمی که به تمامی از فرش و صنایع وابسته آن ارتزاق می کردند ، زندگی را دشوار کرد . با استقبال نقش های ریزتر و فشرده تر با متنی انبوه و پر نقش و نگار ، زمینه برگشت طراحان کرمانی به عصر بهارستان پدید آمد و نقش سبزیکار بیش از پیش معمول شد .

      عصر گوبلن ، طرحهای کرمانی را به همراه داشت و چیره دستی در کار رنگ آمیزی نیز نتوانست هویت از دست رفته قالی کرمان را باز گرداند و دامنه این مسخ هنری را ، محدودتر کند.، رواج دهه طرح گل فرنگی و برگ فرنگی صرف نظر از نداشتن اصالت ، پیوستگی و تداوم منطقی نقش قالی کرمان را نداشت .

      حاشیه شکسته و درهم به شیوه اروپائی و قالیهای دست باف ، باب روز شد و برای نخستین بار نقش و نگار حاشیه که از عصر پازیریک همواره شرط وجودی قالی ایران بوده ، از میان برداشته شد و نقش و نگار حاشیه به لچک ها پیوسته و نقش حاشیه و متن قالی نیز یکی شده و یکسانی و یکنواختی کسالت آوری بر قالی کرمان چیره شد .

      سرماژیف که ابداع نقش معروف قاب قرآنی ، الهام گرفته از جلد قرآن را به وی نسبت می دهند ، کار طراحی بسیاری از قالی های کرمان را برعهده گرفت .

عنوان تحقیق         

   شناسایی طرحها و نقوش سنتی فرش دستباف کرمان و ایجاد و راه اندازی بانک اطلاعات فرش دستباف

اهداف تحقیق

1 - هدف اصلی از انجام تحقیق شناسایی نقوش سنتی فرش دستباف کرمان و احیاء آنها می باشد .

2 – ایجاد و راه اندازی بانک اطلاعاتی فرش دستباف است که در برگیرنده کلیه اطلاعات مربوط به فرش ، نقوش فرش ، طراحان فرش ، از گذشته تا کنون بصورت CD می باشد .

اهمیت و ضرورت

امروزه فرش دستباف کرمان بدلایل متعدد منجمله پایین بودن کیفیت ، عدم استفاده از رنگهای طبیعی ، عدم نوآوری در طرحهای متناسب با سلیقه بازار ، عدم وجود مواد اولیه مرغوب ، مهاجرت روستائیان به شهرها و نپرداختن به این حرفه ، از دست دادن طراحان قدیمی و عدم توجه به طراحان فعلی این هنر و دلایل دیگر با مشکل روبرو شده‌ و بازار خود را از دست داده است . اما کشورهای دیگر مثل چین ، هند ، پاکستان و نپال توانسته اند با کپی برداری از همین طرحهای اصیل کرمان در بازار جهانی جای خود را باز کنند . همچنین عدم توجه به طرحهای قدیمی و سنتی که برخی از آنها دارای قدمت بالایی بیش از یک قرن می باشند ، باعث رکود فرش دستباف در سالهای اخیر شده است .

یکی از راههایی که استان کرمان بتواند اعتبار گذشته خود را در زمینه فرش دستباف بدست آورد ، توجه به طرحها و نقوش قدیمی فرش دستباف می‌باشد که در حال حاضر یا بدست فراموشی سپرده شده و یا در حال نابودی می باشند . به همین جهت بررسی و شناسایی طرحهای فرش دستباف استان کرمان اهمیت و ضرورت تحقیق را می‌رساند .

روش تحقیق

به منظور انجام تحقیق از دو روش ، روش میدانی به منظور تهیه عکس و برخی اطلاعات هنرمندان ، و روش کتابخانه ای به منظور تهیه مطالب مکتوب استفاده شده است و محقق با مراجعه به مراکز بافت و تولید فرشهای دستباف و مشاهده حضوری  و همچنین مراجعه به کتابخانه ها به بررسی تحقیق پرداخته است .

روش جمع آوری اطلاعات

به منظور جمع آوری اطلاعات از روش مشاهده و مصاحبه استفاده شده است . در این روش چند سؤال بصورت کلی از قبل تهیه شده است و همراه با مشاهده گر و مصاحبه کننده به مراکز تولید و بافت فرش دستباف مراجعه و از پاسخگویان خواسته شده است که به آنها پاسخ دهند.

جامعه آماری

جامعه آماری شامل کلیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستباف شهرها و مراکز بافت فرش دستباف استان کرمان می باشند . 

واژه‌ها

فرش دستباف : هنر و صنعتی که بافنده با الهام از طبیعت اطراف خود و با دست آن را می‌بافد.

طرح و نقشه : منظور از طرح همان اشکال و نگاره‌هایی است که طراحان با الهام از طبیعت می‌کشند. اجزاء تشکیل دهنده هر طرح قالی عبارتند از نقش زمینه و حاشیه طراحی در کرمان در بعضی از نقوش مانند نقشه های یکسره ، بندی ، درختی منحصر می شوند به طراحی متن و حاشیه که حاشیه به حاشیه های کوچکتر در کناره ها محصور می شود و در طرحهای ترنجدار به این ملزومات متن و حاشیه لچک و ترنج اضافه می گردد .

 همانند نقوش شاه عباسی ، فرشهای افشاری

پیشگفتار

قالی کرمان این گستره سراسر رنگ ، کتابی است گسترده در برابر دیدگان همه که اگر سر سوزن ذوقی در ایشان باشد هر سطرش خود داستانی است به درازای هزار و یک شب ، و پر رمز و راز است چون معمای هستی .

این گستره زیبا که همگان شیفته آنند ،گنجی است گرانبها که در گذر زمان فراز و نشیب ها، فراز و فرودها برخود دیده و اکنون در دست ماست . آنچه در پی می آید نگاهی است به تاریخ و طرحها و نقوش فرش دستباف استان کرمان .

چکیده

استان کرمان که در جنوب ایران واقع و در حاشیه کویر قرار گرفته است ، از زمانهای گذشته از مراکز خیلی مهم فرشبافی محسوب می شده است . قبل از فرشبافی مردم کرمان به کار شالبافی می پرداختند و طرحهای قدیم فرش کرمان که در اوایل قرن میلادی بافته شده از طرحهای شال کرمان اقتباس