ملی شدن صنعت نفت ایران 50 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 63

ملی شدن صنعت نفت ایران

امام خمینى که طى 60 سال در محیط جامعه و حوزه علمیه مشغول نشو و نما بود و در هر دو صحنه نظر و عمل به درجات عالى رسیده بود، در سال 41 طى برخورد با لایحه انجمنهاى ایالتى و ولایتى،در کنار مرجعیت‏بعنوان رهبر سیاسى جامعه در بین اقشار وسیع مردم و روحانیون متجلى شد.از این به بعد تا زمان رحلتش بطور موازى در هر دو وادى نظر و عمل، انقلاب اسلامى را سکان دارى کرد.

نفت

صنایع نفت در کشورهای عضو اوپک ازجمله ایران بدین سبب ملی شدند که قراردادهای نفتی معمول درآن زمان که همه ازنوع انحصاریبودند و اختیار کل و مطلق اداره عملیات و نحوه و میزان تولید وصادرات و قیمت گذاری در اختیار شرکت های نفتی خارجی قرار داشت ، ازهر لحاظ مغایرحق حاکمیت ملی و مانع استقلال سیاسی واقتصادی کشورهای صاحب نفت بود .

تمدن امروز جهان پیوستگی غیرقابل تردیدی با نفت دارد چه مهمترین ماده ای است که تا به حال شناخته شده و صنایع دنیا را از ابتدای قرن بیستم به طور عمده به گردش در می آورد . نفت یعنی قوه محرکه صنایع ، و ماده اولیه هزاران کالای مورد استفاده بشر چون مصالح ساختمانی ، دارو ، رنگ ، الیاف ، کود شیمیایی ، وسایل آرایش و از همه مهمتر صنعت پتروشیمی ، سوخت ناوگان های عظیم دریایی ، هواپیماهای غول آسای امروزی ، جت های جنگنده و غیره و غیره . قطع تولید یک روز نفت در دنیا دگرگونی بسیار را به دنبال دارد چنانچه تحریم نفتی اعراب در سال 1973 م ( 1352 ه.ش ) ، مصیبتی فراموش نا شدنی برای دنیای صنعت بود تا آنجا که اروپا را به جیره بندی وادار ساخت ، استفاده از اتومبیل سواری در بعضی کشورها متوقف گردید و چرخ بسیاری از صنایع از حرکت ایستاد .

در ایران مسئله نفت از آغازکشف آن توسط دارسی درسال 1908 تا کنون مهمترین عامل اساسی در تعیین خط مشی سیاسی و اقتصادی کشور بوده است . امتیاز نفت در دوران استبداد قاجار به دارسی انگلیسی داده شد . ملت ایران به اهمیت مساله نفت واقف نبود تا همچون امتیاز تنباکو در همان تاریخ قیام کند . نفت ایران در جریان جنگ جهانی اول قدرت جنگی بسیار به ابر قدرت استعمارگر انگلیس داد و این کشور را بر آن داشت تا هر چه بیشتر صنایع نفت را در اختیار داشته باشد ، و بنابراین به سال 1312 ه.ش در زمان دیکتاتوری رضاخان با قرارداد دیگری نفت ایران براس مدت طولانی در اختیار انگلیس قرار گرفت .

در بررسی تاریخ نود وپنج ساله صنعت نفت ایران بحث انگیزترین موضوع اصل ملی شدن صنعت نفت در سال1951 و وقایع و حوادث متعاقب آنمی باشد .

اما تأکید بر این نکته واجب است که در تحت شرایط و نحوه ای که شرکت سابق نفت انگلیس و ایران با حمایت دولت انگلیس بر صنعت نفت ایران حکومت می نموده اصل ملی کردن نفت ، یک امر ضروری و غیرقابل اجتناب بود.

مشروطیت

معنای مشروطیت ، در فرهنگ عمید به دو صورت آمده است:

1- مشروطه(به فتح میم و ضم را) شرط کرده شده،آنچه که مقید به شرط است.

2- حکومت ملی ، حکومتی که مقید به قانون باشد ، مملکتی که دارای پارلمان باشد و نمایندگان ملت در کارهای دولت نظارت داشته باشند .

مشروطه در نیمه دوم سده نوزدهم از رها عثمانی به واژگان فارسی راه یافت و ترکها آن را از روی واژه " شارتر" فرانسه یا " کارتا " و کارتولای لاتین ساختند که در آغاز به معنی لوحی بود که فرمانها را روی آن می نوشتند و بعد به قانون اطلاق گردید .

ادوار مجلس

آغاز مبارزات مشروطیت

و اما در رابطه با چگونگی آغاز مشروطیت مطالب بسیار است و هر چند مشخص نیست چه روزی انقلاب شروع شد و چه شخصی و یا اشخاصی آغازگر آن بودند ولی می توان حوادثی را دید که مجموعا دلیل پیدایش مشروطیت است از جمله شکست ایران در دو جنگ با روسیه و انعقاد قراردادهای گلستان و ترکمن چای ، برقراری کاپیتولاسیون به ضرر ملت ایران که عملا مشکلاتی را ایجاد کرده بود ، بی اعتباری دولت مردان در خارج از کشور به علت بی لیاقتی ، توسعه ارتباط بین ایران و بعضی ممالک اروپایی و آگاهی جمعی از ایرانیان از وضع ممالک اروپا امتیازاتی که دولتهای روس و انگلیس با رقابت در ایران به دست می آوردند و قرضه هایی که به دلایل خاص و شرایط اسارت بار اخذ می شد، عدم توجه زمامداران ایران به حقوق واقعی مردم و به سرنوشت مملکت و از دست رفتن قسمتی از خاک ایران در شمال و شرق ، آمادگی گروه های زیادی از مردم برای تحول که آزمایش

ملی شدن صنعت نفت 8 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

مقدمه :

ملی شدن صنعت نفت ایران طی یک مبارزه طولانی طی سالیان دراز توسط رهبری ملت ایران توسط مدرس ، مصدق و کاشانی صورت پذیرفت و نقطة عطفی در مبارزة مردم ایران تحت رهبری انسانهای مسلمان ، دلسوز و آگاه بو.د که تا سرنگونی امپریالیسم در بهمن ماه 1357 ادامه داشت .

در سال 1280 مظفرالدین شاه مامتیازی را به شرکت خصوصی کوچکی متعلق به ویلیام ناکس دارسی انگلیسی واگذار کرد که پرداخت 16 درصد کل سود شرکت را به ایران تضمین می کرد . این قبل از جنگ جهانی اول بود که نفت کالایی کم اهمیت بود. نفت برای نخستین بار در سال 1895 میلادی (1238) در پنسیلوانیای آمریکا استخراج شد و در آغاز برای روشنایی و گرمایشی به کار می رفت تا این که هنری‌فورد نخستین خط تولید اتومبیل را روانة بازار کرد . در اوایل قرن بیستم روسیه نیز استخراج نفت را از بندر باکو در دریای خزر آغاز کرد . بعد در رومانی نفت پیدا شد که تنها ذخیرة نفتی شناخته شده در اروپا بود . نخستین چاه نفت در خاورمیانه به سال 1289 در جلگة کم ارتفاع چیاسرخ در مرز ایران و عراق حفر شد . در سال 1291 در مسجد سلیمان نفت کشف شد .

شرکت ویلیام ناکس دارسی که یک شرکت خصوصی بود به خاطر هزینة بالای ساخت پالایشگاه در آبادان به مشکل مالی برخورده بود . از طرفی دولت انگلستان که می‌خواست قدرت اول پهنة دریاها باشد با نگرانی شاهد قدرتمندی رو به رشد نیروی دریایی آلمان بود و این کار جز با قدرت نفت و کشتیهایی که با نفت حرکت می‌کردند امکان پذیر نبود . از این رو ونیستون چرچیل وزیر دریا داری وقت انگلستان و نخست وزیر آینده این کشور به دولت پیشنهاد مشارکت در این شرکت خصوصی را به دولت انگلستان می دهد مشروط بر اینکه شرکت تحت نظارت اکید انگلستان باقی بماند . بنابراین ایران از آن پس نه فقط با یک شرکت خصوصی بلکه با «دولتی مقتدر که در هیئت یک تاجز ظاهر شده بود» سر و کار داشت . دولت ایران هیچگاه در این خصوص مورد مشورت قرار نگرفت ، گرچه امتیاز را صرفاً و منحصراً به یک فرد بخصوص یعنی دارسی واگذار کرده بود . به جای آن در برابر عمل انجام شده قرار گرفت به اواطلاع داده شد که شرکت نفت انگلیس و پوشیا از این پس تحت نظارت دولت انگلیس است . دولت انگلیس به منظور حصول اطمینان از این که منافع بریتانیا بر سیاستگذاری شرکت حاکم باشد رئیس هیئت مدیره شرکت را با حق وتو منصوب کرد . در جریان جنگ جهانی اول ، بازار کار شرکت نفت انگلیس و پرشیا رونق گرفت از قضا چاههای ایران مثل چاههای دیگر در دنیا نبود . یک چاه نفت در ایالات متحده به طور میانگین تنها بشکه در روز نفت بیرون می داد در حالی که در مسجد سلیمان یک چاه به تنهایی 9100 بشکه در

دانلود مقاله محمد مصدق و ملی شدن صنعت نفت

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

محمد مصدق و ملی شدن صنعت نفت

آغاز زندگی وجوانی

محمد مصدق در سال ۱۲۶۱ هجری شمسی در تهران، در یک خانواده اشرافی بدنیا آمد. پدرش میرزا هدایت‌الله معروف به «وزیر دفتر» از بزرگمردان دوره‌ ناصری و مادرش ملک تاج خانم (نجم السلطنه) فرزند عبدالمجید میرزا فرمانفرما و نوه عباس میرزا ولیعهد قاجار و نایب‌السلطنه ایران بود. هنگام مرگ میرزا هدایت‌الله در سال ۱۲۷۱ شمسی محمد ده ساله بود، و ناصرالدین شاه علاوه بر اعطای شغل و لقب میرزا هدایت‌الله به پسر ارشد او میرزا حسین خان، محمد را «مصدق‌السلطنه» نامید.

محمد خان مصدق‌السلطنه پس از تحصیلات مقدماتی در تبریز به تهران آمد، به مستوفی‌گری خراسان گمارده شد و با وجود سن کم در کار خود مسلط شد و توجه و علاقه عموم را جلب نمود. مصدق‌السلطنه در اولین انتخابات دوره مجلس مشروطیت به نمایندگی از طبقه اعیان و اشراف اصفهان انتخاب شد ولی اعتبارنامه او به‌دلیل سن او که به سی سال تمام نرسیده بود رد شد. مصدق‌السلطنه در سال ۱۲۸۷ شمسی برای ادامه تحصیلات خود به فرانسه رفت و پس از خاتمه تحصیل در مدرسه علوم سیاسی پاریس به سویس رفت و به اخذ درجه دکترای حقوق نائل آمد.

والی‌گری و وزارت

مراجعت مصدق به ایران با آغاز جنگ جهانی اول مصادف بود. مصدق‌السلطنه با سوابقی که در امور مالیه و مستوفی‌گری خراسان داشت به خدمت در وزارت مالیه دعوت شد. قریب چهارده ماه در کابینه‌های مختلف این سمت را حفظ کرد. در حکومت صمصام السلطنه به علت اختلاف با وزیر وقت مالیه (مشار الملک) از معاونت وزارت مالیه استعفا داد و هنگام تشکیل کابینه دوم وثوق الدوله عازم اروپا شد. در این دوران قرارداد ۱۹۱۹ به امضای وثوق‌الدوله رسید و مخالفت گسترده آزادی‌خواهان ایرانی با آن شروع شد. دکتر مصدق نیز در اروپا به انتشار نامه‌هاو مقاله‌هائی در مخالفت با این قرارداد اقدام کرد. اندکی بعد مشیرالدوله که به جای وثوق الدوله به نخست وزیری انتخاب شد، او را برای تصدی وزارت عدلیه به ایران دعوت کرد.

در مراجعت به ایران از طریق بندر بوشهر، پس از ورود به شیراز بر حسب تقاضای محترمین فارس به والیگری (استانداری) فارس منصوب شد و تا کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ در این مقام ماند. پس از کودتای سید ضیاء و رضاخان، دکتر مصدق دولت کودتا را به رسمیت نشناخت و از مقام خود مستعفی گشت. پس از استعفا از فارس عازم تهران شد ولی به دعوت سران بختیاری به آن دیار رفت.

با سقوط کابینه سید ضیاء، قوام السلطنه به نخست وزیری رسید و دکتر مصدق را به وزارت مالیه (دارائی) انتخاب کرد. با سقوط دولت قوام السلطنه و روی کار آمدن مجدد مشیرالدوله از مصدق خواسته شد که والی آذربایجان شود. بخاطر سرپیچی فرمانده قشون آذربایجان از اوامرش بدستور رضاخان سردار سپه، وزیر جنگ وقت، از این سمت مستعفی گشت و به تهران مراجعت کرد. در خرداد ماه ۱۳۰۲ دکتر مصدق در کابینه مشیرالدوله به سمت وزیر خارجه انتخاب شد و با خواسته انگلیسیها برای دو ملیون لیره که مدعی بودند برای ایجاد پلیس جنوب خرج کرده‌اند بشدت مخالفت نمود.

پس از استعفای مشیرالدوله، سردار سپه به نخست وزیری رسید و دکتر مصدق از همکاری با او خودداری کرد.

دوره رضاشاه

دکتر مصدق در دوره پنجم و ششم مجلس شورای ملی به وکالت مردم تهران انتخاب شد. در همین زمان که با صحنه سازی سلطنت خاندان قاجار منقرض شد و رضا خان سردار سپه نخست وزیر وقت به شاهی رسید، او با این انتخاب به مخالفت برخاست. با پایان مجلس ششم و آغاز دیکتاتوری رضاشاه دکتر مصدق خانه نشین شد و در اواخر سلطنت رضاشاه پهلوی به زندان افتاد ولی پس از چند ماه آزاد شد و تحت نظر در ملک خود در احمد آباد مجبور به سکوت شد. در سال ۱۳۲۰ پس از اشغال ایران بوسیله نیروهای شوروی و بریتانیا، رضا شاه از سلطنت برکنار و به افریقای جنوبی تبعید شد و دکتر مصدق به تهران برگشت. نهضت ملی‌شدن صنعت نفت ایران دکتر مصدق پس از شهریور ۲۰ و سقوط رضاشاه در انتخابات دوره ۱۴ مجلس بار دیگر در مقام وکیل اول تهران به نمایندگی مجلس انتخاب شد. در این مجلس برای مقابله با فشار شوروی برای گرفتن امتیاز نفت شمال ایران، او طرحی قانونی را به تصویب رساند که دولت از مذاکره در مورد امتیاز نفت تا زمانی که نیروهای خارجی در ایران هستند منع می‌شد.

در انتخابات دوره ۱۵ مجلس با مداخلات قوام‌السلطنه (نخست وزیر) و شاه و ارتش، دکتر مصدق نتوانست قدم بمجلس بگذارد. در این دوره هدف عوامل وابسته به بریتانیا این بود که قرارداد سال ۱۹۳۳ دوره رضاشاه را به دست دولت ساعد مراغه‌ای و با تصویب مجلس تنفیذ کنند. بر اثر فشار افکار عمومی مقصود انگلیسی‌ها تأمین نشد و عمر مجلس پانزدهم به‌سر رسید. در ۱۳۲۸ دکتر مصدق و همراهان وی اقدام به پایه گذاری جبهه ملی ایران کردند. گسترش فعالیت‌های سیاسی پس از شهریور ۱۳۲۰ سبب گسترش مبارزات مردم و به ویژه توجه آنان به وضع قرارداد نفت شده بود. دکتر مصدق در مجلس و بیرون از آن این جنبش را که به «نهضت ملی شدن نفت» معروف

تبلیغات در صنعت گردشگری 10 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

بسم الله الرحمن الرحیم

تبلیغات در صنعت گردشگری

استاد:آقای لاهوتی

تهیه کننده :مینا آذریون

تبلیغات جهانگردی و توریست

به گفته کارشناس آلمانی با توجه به تحقیق در مورد کشورهای اسلامی، امروزه اعتراض شدیدی در مورد برگزاری یا ایجاد صنعت توریست و جهانگردی در کشورهای اسلامی بیان شده است که این تصویر منفی در رسانه های گروهی و غربی طراحی شده پیدا کرده است و توسط تبلیغات مناس طرح ریزی شده است.

تهران-مارس 2007 دنیس هاف (کارشناس مطالعات کشورهای اسلامی)که هم اکنون برای سازمان درون فردی آلمان و برنامه تجدید سازی آن در لبنان مشغول فعالیت هست بر این باور هستند که تاثیر استفاده از سیاست تبلیغات می تواند تصویر غلطی را از کشورهای اسلامی در رسانه های گروهی غربی نشان داده شده و به عنوان یک واقعیت است را تغییر دهند.

با توجه به کنفرانس های بین المللی آینده، در مورد کشورهای اسلامی که در 3 تا 5 ماه مارس 2007 در تهران برگزار می شود،آقای هاف اعتقاد دارد این کنفرانس می تواند قدم بسیار مهمی در پیشرفت توریست در کشورهای اسلامی که کلیدی برای رشد صنعت وپژوهش اقتصاد و ارائه و بهبود بخشیدن بین تمدن های کشورهای مختلف است، باشد.

آقای هاف که اکثر کشورهای خاورمیانه را گشته و کشورهای اسلامی از جمله ایران ،لبنان ،یمن و سوریه ،همچنان اشاره کرده است که کشورهای اسلامی از پتانسیل عظیمی که توریست را به خود جذب می کنند لذت می برند. اگرچه به نظر می رسد که مانع اصلی برای پیشرفت صنعت گردشگری و توریست در کشورهای اسلامی اکثرا نگرش منفی آنها در رسانه های گروهی می باشد.

از طرف دیگر تعدادی از کشورهای اسلامی مخصوصا در خاور شرق که از تاریخ و میراث فرهنگی خود که به هزاران سال ماقبل بر می گردد لذت می برند.نمونه هایی از آن تمدن ها پارسی ها،مصری ها،اوایی ها و به همان میزان مردم بین النهرین و یمن می باشند.از طرف دیگر در منطقه خلیج فارس ،بخش های زیادی هستند که برنامه ساختاری جاه طلبانه ای که که سالهای گذشته توسط مهندسین مشهور جهان و متخصصین کشورها طراحی شده است را به انجام رساندند. طیف گسترده ای از فرهنگ های گوناگون که تاریخی و معاصر هستند، یک پتانسیل برای توریست ها و دارایی مکانی را که هنن.ز خسته هستند را شامل می شود.

امروزه ایراد بزرگ همان تبلیغ و ترویج گردشگری و توریست در کشورهایی اسلامی همان تصویر منفی یا جنبه منفی آنها است که در رسانه های جهان پخش می شود.به همان نسبت که انفجار خطرناک است ،بچه دزدی و کشتار مردم نیزدر شرق آسیا نیز خبر مهم می باشد که در خاورمیانه و خیلی از کشورها اسلامی شنیده می شود.

توریست های معمولی غربی ترجیح می دهند که تعطیلات خود را در جنوب فرانسه بگذارنند بجای اینکه کنار ساحل یا دریای سرخ در مصر باشند.به زبان دیگر او نمی تواند تفاوتی بین کشورهای اسلامی و جامعه آنها قائل باشد بنابراین به گفته هاف ،نظریه او در این مورد محدود می شود که اخبار و تصوراتی که اغلب اشخاص این مطالب را از رسانه های گروهی شنیده یا دیده اند.هاف کسی است که در حال حاضر بعنوان ریاست یکی از قسمتها در عرب و اسلام می باشند ضمن اینکه مطالعات انجام داده در دانشگاه فری در برلین و اشاره ای به مسحی ها و مسلمانان و مطالعات آنها داد.هاف کسی که در حال حاضر ریاست یکی از قسمت ها از اعراب و اسلام را در یکی از دانشگاههای بنام فریر در برلین دارد و با دید قوی بر مسیحی ها و مسلمانان و گفته های آنها و مجادلات آنان در قرن 17بود.بر اساس فشارهای وارد شده بر روی کشورهای اسلامی مخصوصا کشورهای خاورمیانه انها احتیاج به آرامش و صلح به گونه ای برای جذب توریست های غربی زیادی دارند.او اعتقاد استواری مبنی بر اینکه مردم در کشورهای غرب باید بیشتر از فرهنگ اصیل و واقعی خود یاد بگیرند مذهب و زمینه های فرهنگی و جامعه گذشته خود و زندگی در شرایط جامعه های اسلامی دارد و این پیش داوری ها را در زمینه های فرهنگی و مذهب ترک کنند و غرض ورزی ها –آنها باید یاد بگیرند اکثریت آنها قاطعانه مسلمانانی در جهانند که خیلی مهربانانه و صلح آمیز با یکدیگر هستندهمچنین هاف اشاره کرد که سنت قدیمی و دیرینه خود فرهنگ و مهمان نوازی نسبت به یکدیگر رفتار می کنند و با استقبال گرم از هر توریست و فرد بیگانه در میهن خود استقبال می کنند.

طبق نظریه هاف تهیه تبلیغات و ایجاد آن یکی از موثرترین راههایی است برای مردم درباره عقاید آنها که در خارج از کشورهای اسلامی هستند.اشاره به سنت ها و ارزش های اخلاقی بالقوه که اکثریت آنها درباره کشوذرهای اسلامی بوده و اینکه چگونه آنها را باید نگه داری کند.هاف توضیح داد در بیشترین برگ برنده مربوط به کشورهای اسلامی است ،مخصوصا کشور خاورمیانه که در اصالت و ریشه خود فرهنگ و شیوه زندگی آنها به مشکل جامعه امروزی است.بهترین شیوه برای نگه داشتن این سنت ها و فرهنگ های متنوع مهمترین عامل سنت ها هستند که باعث توسعه هستند.بنای مبانی و اصول در فرهنگ و ارزش جامعه های اسلامی و برای تغییرات فرهنگ و ارزشهای اسلامی و شهر نشینان خارجی که با محدودیت هایی به کشور شما می ایند و به طرف این مسائل کشیده می شوند.این به چه معنی است که کشورهای اسلامی نباید روی توریست های گروهی اشاره ای داشته باشند و بجای اینکه آنها راه چاره ای بیندیشید و راه های مناسبی برای آموزش ها ی آنها و همچنین تحصیلات و حفظ کردن فرهنگ و محیط زندگی و جامعه ای که هر کشوری دارد .مثال :راهی قابل دوام و مداوم می تواند خوش آمد خوبی برای هر دو کشور مهمان و میزبان برای بازدید کنندگان باشد که یاد بگیرند چگونه رفتار مناسب و شایسته ای تاثیر مناسب با مذهب و سنت آن فرهنگ کشور مهمان داشته باشند.مهمترین نکته این است که سفر کردن به کشورهای اسلامی به بینندگان این امکان را می دهد که آثار واقعی و واضح از جامعه های گوناگون را ببینند و با کمک کردن بتوانند تفاوت های تمدن های مختلف را خواهند فهمید و آشنا می شوند.

دانلود مقاله شکل گیری و علل شکست ملی شدن صنعت نفت در مجلس شانزدهم

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

شکل گیری و علل شکست ملی شدن صنعت نفت در مجلس شانزدهم

 کودتای‌ بیست‌ و هشت‌ مرداد که‌ با طراحی‌ انگلستان‌ و آمریکا و اجرای‌ مشترک‌ آن‌ دو به‌ انجام‌ رسید، پایان‌ غم‌ انگیزی‌ بر نهضت‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ و آغاز دورة‌ جدیدی‌ از دیکتاتوری‌ و استبداد بوده‌ است. نظر به‌ اهمیت‌ این‌ واقعه، نگاهی‌ گذرا به‌ آنچه‌ که‌ گذشت، می‌اندازیم.

 نهضت‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت، سرآغاز یک‌ همدلی‌ فعالانه‌ میان‌ همه‌ گروهها و شخصیت‌های‌ سیاسی‌ و مذهبی‌ بود که‌ به‌ منافع‌ ایران‌ و اسلام‌ می‌اندیشیدند. ولی‌ این‌ گروهها در طول‌ زمان‌ و پس‌ از دست‌ یازیدن‌ به‌ قدرت‌ سیاسی، به‌ قلع‌ و قمع‌ و حذف‌ یکدیگر پرداختند. کودتای‌ بیست‌ و هشت‌ مرداد که‌ با طراحی‌ انگلستان‌ و آمریکا و اجرای‌ مشترک‌ آن‌ دو به‌ انجام‌ رسید، پایان‌ غم‌ انگیزی‌ بر نهضت‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ و آغاز دوره‌ جدیدی‌ از دیکتاتوری‌ و استبداد بوده‌ است. نظر به‌ اهمیت‌ این‌ واقعه، نگاهی‌ گذرا به‌ آنچه‌ که‌ گذشت، می‌اندازیم.

با پیروزی‌ نهضت‌ ملی‌ در جریان‌ قیام‌ سی‌ ام‌ تیر 1331 و روی‌ کارآمدن‌ مجدد دکتر مصدق، نهضت، به‌ اوج‌ اقتدار خود رسید، خصوصاً‌ آن‌ که‌ در اولین‌ روز، پیروزی‌ دیگری‌ برای‌ آن‌ رقم‌ زده‌ شد؛ دادگاه‌ لاهه‌ در همان‌ شب، به‌ نفع‌ مردم‌ ایران‌ رای‌ صادر نمود. مجلس‌ شورای‌ ملی‌ نیز روز سی‌ام‌ تیر را به‌ عنوان‌ روز قیام‌ مقدس‌ ملی‌ اعلام‌ نمود و قوام‌السلطنه‌ را به‌ دلیل‌ کشتار مردم‌ و قیام‌ مسلحانه‌ علیه‌ ملت‌ ایران، مفسد فی‌الارض‌ شناخت‌ و کلیه‌ اموال‌ او را مشمول‌ مصادره‌ دانست.

رئیس‌ مجلس، سیدحسن‌ امامی، که‌ از فراماسون‌های‌ برجسته‌ و از طرفداران‌ دربار و شاه‌ بود، کنار رفت‌ و آیت‌ الله‌ سید ابوالقاسم‌ کاشانی‌ به‌ ریاست‌ مجلس‌ انتخاب‌ شد. در مجلس‌ هم‌ کمیسیونی‌ برای‌ تعقیب‌ مسببین‌ حوادث‌ و کشتار سی‌ام‌ تیر تشکیل‌ گردید. اما در عین‌ حال، دکتر مصدق، سرلشکر احمد وثوق، فرمانده‌ ژاندارمری‌ زمان‌ قوام‌ السلطنه‌ را که‌ در جریان‌ قیام، دست‌ به‌ کشتار مردم‌ زده‌ بود، به‌ عنوان‌ کفیل‌ وزارت‌ دفاع‌ منصوب‌ کرد.

دکتر مصدق، قدرت‌ بلا منازع‌

به‌ دنبال‌ تضعیف‌ دربار و نمایندگان‌ مجلس‌ طرفدار شاه، و تقویت‌ قدرت‌ دکتر مصدق‌ مجلس‌ شورای‌ ملی، طی‌ مصوبه‌ای‌ دیگر بنا به‌ درخواست‌ دکتر مصدق، اختیارات‌ قانونگذاری‌ را برای‌ شش‌ماه‌ به‌ او واگذار کرد و این‌ در شرایطی‌ بود که‌ دکتر مصدق‌ علاوه‌ بر ریاست‌ قوه‌ مجریه، ارتش، فرماندهی‌ کل‌ قوا و اختیارات‌ تام‌ در قانونگذاری، عملا در کشور قدرتی‌ بلامنازع‌ شده‌ بود. از طرف‌ دیگر، شاه‌ که‌ به‌ شدت‌ توسط‌ دکتر مصدق‌ کنترل‌ می‌شد به‌ گونه‌ای‌ که‌ حتی‌ هزینه‌های‌ شخصی‌ دربار او نیز به‌ دقت‌ بررسی‌ می‌گردید و بدون‌ اجازه‌ مصدق‌ عملاً‌ کاری‌ نمی‌توانست‌ انجام‌ دهد. تا جائیکه‌ حتی‌ بعضی‌ از اعضای‌ خانواده‌ سلطنت‌ نیز از کشور تبعید شدند.

در شانزدهم‌ مرداد ماه‌ سال‌ 1331، مجلس‌ طی‌ ماده‌ واحده‌ای، استاد خلیل‌ طهماسبی، عامل‌ اعدام‌ انقلابی‌ سپهبد رزم‌ آرا و عضو برجسته‌ فدائیان‌ اسلام، را با قید سه‌ فوریت، مشمول‌ تبرئه‌ و سپهبد رزم‌ آرا را خائن‌ به‌ ملت‌ ایران‌ دانست.

قطع‌ رابطه‌ انگلیس‌ با ایران‌

در اواخر مهرماه‌ 1331، و در پی‌ تلاش‌ نافرجام‌ وینستون‌ چرچیل، نخست‌ وزیر انگلیس، و هاری‌ ترومن، رئیس‌ جمهور آمریکا، برای‌ سیطر  مجدد بر نفت‌ ایران، دولت‌ انگلیس‌ رابطه‌ سیاسی‌ خود را با ایران‌ قطع‌ کرد و در پی‌ آن‌ دولت‌ ایران‌ نیز با تشکیل‌ شرکت‌ ملی‌ نفت‌ ایران، برای‌ اجرای‌ قانون‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ در ایران‌ گام‌ موثری‌ برداشت.

با وجود این، در شرکت‌ نفت، مرتضی‌ قلی‌ بیات‌ (سهام‌ السلطان)، به‌ عنوان‌ مدیر عامل‌ و رضا فلاح‌ به‌ عنوان‌ مدیر پالایش‌ که‌ هر دو به‌ جاسوسی‌ برای‌ انگلستان‌ شهرت‌ داشتند، منصوب‌ شدند به‌ همین‌ جهت، حسین‌ مکی‌ و نمایندگان‌ عضو هیئت‌ مدیره‌ شرکت‌ نفت، در اعتراض‌ به‌ انتخاب‌ این‌ افراد استعفا دادند و در پی‌ آن، دکتر مصدق، جمع‌ دیگری‌ را به‌ مدیریت‌ امور نفت‌ برگزید. اما رضا فلاح‌ و مرتضی‌ قلی‌خان‌ بیات‌ را در مسئولیت‌ خود ابقا کرد.

احمد قوام‌ السلطنه‌ که‌ به‌ موجب‌ مصوبه‌ مجلس‌ می‌بایست‌ تحت‌ تعقیب‌ قرار گیرد و مجازات‌ شود علی‌ رغم‌ اینکه‌ دسترسی‌ به‌ وی‌ ممکن‌ بود، از مجازات‌ وی‌ استنکاف‌ شد و عملاً‌ اقدامی‌ علیه‌ وی‌ صورت‌ نگرفت. همین‌ امر، زمینه‌ ساز جرأت‌ یافتن‌ دیگران‌ در فعالیت‌ علیه‌ مصدق‌ و اعتراض‌ دیگر رهبران‌ و سیاسیون‌ نهضت‌ گردید و در کنار مجموعه‌ای‌ از ناهماهنگی‌های‌ مختلف‌ که‌ موجب‌ بروز اختلافات‌ و تشتت‌ تصمیمات‌ بود، بستری‌ مناسب‌ برای‌ دخالت‌ بیشتر بیگانگان‌ و پی‌گیری‌ سیاست‌ سقوط‌ دولت‌ ملی‌ فراهم‌ شد.

شبکه‌ «بدامن» و فعالیتهای‌ آن‌

این‌ سیاست‌ مصدق‌ که‌ در داخل‌ مورد اعتراض‌ نیروهای‌ مذهبی‌ و روحانیون‌ قرار گرفته‌ بود، سازمان‌ جاسوسی‌ انگلستان‌ را بر آن‌ داشت‌ که‌ شبکه‌ای‌ از فعالیت‌های‌ سیاسی‌ علیه‌ دولت‌ مصدق‌ را در قالب‌ فعالیت‌های‌ کمونیستی‌ سازماندهی‌ نماید. فعالیت‌هائی‌ که‌ از حوز‌ اشراف‌ حزب‌ توده‌ و سازمان‌ جاسوسی‌ دولت‌ کمونیستی‌ شوری‌ خارج‌ بود و هر دو تصور می‌کردند که‌ فعالیت‌ این‌ گروه‌های‌ سیاسی‌ به‌ نفع‌ سیاست‌های‌ آنها صورت‌ می‌گیرد. در همین‌ راستا، سازمان‌ جاسوسی‌ انگلستان، با هدایت‌ شاپور جی‌ در داخل‌ و کریستوفر ودهاوس‌ درانگلستان، با کارگردانی‌ اسدالله‌ علم‌ به‌ جذب‌ تعدادی‌ از کمونیست‌های‌ سابق‌ پرداخت‌ و با به‌ خدمت‌ گرفتن‌ آنها، فعالیت‌های‌ مختلفی‌ را در پوشش‌ حزب‌ توده‌ انجام‌ داد.

تصور حزب‌ توده‌ و روس‌ها، گسترش‌ نفوذ آنها در ایران‌ بود. اما تصور دکتر مصدق، استفاده‌ از آنان‌ در مسیر اهداف‌ خود بود این‌ گروه‌ انگلیسی‌ که‌ در بین‌ مردم‌ به‌ «توده‌ نفتی» مشهور بودند، با تبلیغات‌ علیه‌ مذهب‌ و روحانیت‌ و معتقدات‌ دینی، این‌ باور را در میان‌ مردم‌ ایجاد می‌کردند که‌ دولت‌ مصدق‌ دولتی‌ ضد مذهبی‌ و زمینه‌ ساز نفوذ کمونیست‌هاست. شبکه‌های‌ تحت‌ هدایت‌ «شاپور جی» و «اسدالله‌ علم» در اجرای‌ این‌ سیاست‌ نقشی‌ فعال‌ داشتند. اسدالله‌ علم، با جذب‌ چهره‌های‌ روشنفکر، مطبوعاتی‌ و سیاسی‌ یکی‌ از موثرترین‌ اجزای‌ این‌ عملیات‌ بوده‌ است.

مارک‌ گاز یوروسکی، در پژوهشی‌ درباره‌ کودتای‌ بیست‌ و هشت‌ مرداد 1332 می‌نویسد: «... اجرای‌ یک‌ سلسله‌ عملیات‌ با رمز بدامن‌ ‌ از سال‌ 1948 به‌ منظور مقابله‌ با نفوذ شوروی‌ و حزب‌ توده‌ آغاز شده‌ بود. بدامن، نام‌ یک‌ برنامه‌ تبلیغاتی‌ و سیاسی‌ گسترده‌ بود، که‌ از طریق‌ شبکه‌ای‌ به‌