تحقیق در مورد نظریه اسطوره و آیین

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 12 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

(( THE MYTH AND RITUAL THEORY ))

ترجمه ی :

مریم رمضانی

پژوهش هنر ورودی ۸۷

شماره ی دانشجویی : ۸۷۱۱۵۰۳۱۱۲

بهار ۱۳۸۸

بانظارت و راهنمایی استاد : خانم دکتر بهار مختاریان

نظریه ی اسطوره و آیین

در میان نظریات بیشماری که در باره ی هر یک از دو مقوله ی اسطوره و آیین وجود دارد ، نظریه ی اسطوره و آیین به این دلیل تمایز و تشخص می یابد که می تواند بین اسطوره ها و آیین های مختلف نسبتی برقرار کند . نظریه ی اسطوره و آیین یا به عبارت بهتر نظریه ی اسطوره – آیین گرا مدعی است که اسطوره ها و آیین ها متقابلاً بر یکدیگر تاثیر می گذارند . مطابق با چنین نگره ای دلیل شکل گیری اسطوره ها و آیین ها ، را بطه ی نزدیک آن ها با هم نیست . در عوض این نظریه ، تاکید می کند که این دو باید ارتباط نزدیکی با هم داشته باشند . انعطاف پذیر ترین شکل نظریه ی اسطوره – آیین گرا به دفاع از این عقیده می پردازد که اسطوره ها و آیین ها نمی توانند بدون یکدیگر وجود داشته باشند . صورت ملایم تر نظریه تاکید می کند که اسطوره ها و آیین ها در ابتدا در کنار یکدیگر وجود داشته اند . ولی ممکن است از این پس هر یک مسیر جداگانه ای را پیموده باشند . در معتدل ترین حالت ، نظریه ی اسطوره و آیین مدعی است که اسطوره ها و آیین ها می توانند جدای از یکدیگر به وجود بیایند ، با این وجود پس از مدتی با یکدیگر تلفیق می شوند .

تدوین آغازین

ویلیام رابرتسون اسمیت ، متخصص ویکتوریایی کتاب مقدّس و عالم به زبان عربی ، در چند صفحه ی اوّل خطابه ی خود درباره ی مذهب اقوام سامی (از این پس ، نام مخفف LRSرا به جای آن استفاده می کنیم ) ، برای اولین بار نظریه ی اسطوره- آیین گرا را طرح نمود . اسمیت بحث خود را با هشدار بر ضد ” عادت جدید ... نگریستن به دین به عنوان نوعی اعتقاد و نه یک شیوه ی عمل” آغاز می کند که نگره ای فاقد انطباق تاریخی است . ( LRS ،۱۷ ) رویکرد اسمیت نسبت به دین باستانی ، رفتارگرا است . او بر خلاف روال مرسوم عمل می کند . یعنی به جای گشتن به دنبال “ کیشی ” که بتواند” کلید یک آیین و به رسم خصوص ” را در اختیارش قرار دهد ( LRS ،۱۸ ) نخست به جستجوی آیینی می پردازد که بتواند راه را برای فهم یک اعتقاد دینی بگشاید . در واقع ، او مخاطبان خود را از تلاش برای یافتن حتی یک باور مذهبی بر حذر می دارد ، آنجا که می گوید : “ دین های باستانی ، حاوی هیچ گونه باور مذهبی نبودند ، بلکه تنها مجموعه ای از رسوم و عادات را در بر داشتند . ” به اعتقاد اسمیت ، احتملاً مردمان باستان ، کسانی که او آنها را با مردمان بدوی و ابتدایی همانند فرض می کند ، مراسم آیینی را به چند دلیل اجرا می کردند : “ هیچ شکی نیست که بشر از یک سری رسوم خاص تنها به خاطر عادت و بدون در نظر گرفتن هدفی برای انجام آنها ، تبعیت نخواهد کرد . ” ( LRS ، ۱۸ (با این حال او معتقد است این هدف در مرتبه ی دوم اهمیت قرار داشته و حتی می توانسته تغییر کند : “ اصولاً ما به این نکته پی می بریم که هر چند یک آیین با دقت بسیار زیادی ترتیب داده می شد ، امّا معنایی که از آن نشات می گرفت ، بسیار مبهم و نا مشخصی بود و علّت اجرای یک آیین مشابه در نزد اقوام مختلف ، به شیوه های گوناگونی توجیه می گردید ، با این وجود در تفسیری که هر کدام از آنها در مورد یک آیین خاص ارا ئه می کردند ، هیچ تردیدی نسبت به راست دینی یا ارتداد وجود نداشت .” (LRS ،۱۸)

به عنوان مثال ، در یونان باستان “ اعمال خاصی در یک معبد انجام داده می شد و مردم نیز پذیرفته بودند که چنانچه آن اعمال را انجام ندهند بی دین و ملحد تلقی خواهند شد . اما اگر شما از آنها می پرسیدید که چرا این کارها پسندیده و مقبول هستند ، ممکن بود متقابلاً با توجیه های خاصی که هر فردی ارائه می کرد ، مواجه شوید . با این وجود نمی توانستید توضیحی را بیابید که در آن این اعمال اموری فاقد ارزش دینی و مذهبی قلمداد شده باشند. ” ( LRS،۱۸) افزون بر این ، توجیه هایی که برای یک آیین خاص ارائه می شد ، احساسات شدیدی را بر نمی انگیخت . این توضیحات گوناگون به جای آنکه بیانیه ی رسمی موجود در یک باور – اعتقاد دینی – باشند ، همان داستان ها یا اسطوره هایی را بیان می کردند که به سادگی “ عللی که تحت تاثیر آنها یک آیین برای نخستین بار و مطابق با یک دستور یا توسط الگویی بی واسطه ای از یک ایزد ، بنیان گذارده شد” را شرح می دادند . (LRS ، ۱۸) “ به طور خلاصه می توان گفت که آیین نه به یک عقیده ی جزمی] همان باور دینی [ بلکه به یک اسطوره نسبت داده می شد . ” (LRS ،۱۸) “ در همه ی ادیان باستانی ، اساطیر جایگزین عقاید جزمی شدند .” (LRS ،۱۸) با این وجود در ادیان باستانی ، آیین اهمّیّتی به مراتب بیشتر از اسطوره پیدا کرد : “ اسطوره ها دارای نقش بنیادی در ادیان باستانی نبودند ، چرا که هیچ تایید روحانی برای پرستش کنندگان به دنبال نداشتند و هیچ قدرت الزام آوری را بر آنان تحمیل نمی کردند . اسطوره ها به مکان های مقدس جدا گانه ای نسبت داده می شدند و مراسم ها تنها بخشی از ملزومات پرستش به شمار می آمدند ، آنها عاملی برای ایجاد میل و علاقه و حفظ کشش و جذبه در شخص پرستشگر محسوب می شدند ؛ با این حال اغلب این فرد از بین چندین توجیه ارائه شده برای انجام یک آیین خاص یکی از آنها را بر می گزید ، همچنین اگر او مراسم را به درستی اجرا می نمود در این صورت هیچ کس به اعتقاد او در مورد خاستگاه این آیین توجه نمی کرد .” (LRS ،۱۹) بنابراین اسمیت دیگر ملاحظات مرسومی را که سعی می کنند ادیان باستانی را نه تنها به آیین ها بلکه به اسطوره ها نیز نسبت دهند ، نمی پذیرد : “ اصولاً نباید اسطوره ها همان جایگاه شاخصی را که اغلب در مطالعه ی علمی ادیان باستانی برای آنها در نظرمی گیرند ، به خود اختصاص دهند .” (LRS ،۱۹) اسمیت تا آنجا پیش می رود که اعلام می کند : “ آیین و کاربرد عملی آن ، دقیقاً بیان کننده ی همه ی ادیان باستانی بودند . ” (LRS ،۲۱)

بنا بر اظهارات اسمیت “ تقریباً همیشه اسطوره از آیین مشتق شده است و نه آیین از اسطوره . ” (LRS ،۱۹) اسطوره تنها زمانی به وجود آمد که علّت بر پا داشتن آیین به نحوی فراموش شد : “ هم اکنون به طور قابل ملاحظه ای ، بیشتر اسطوره های مربوط به ادیان باستانی به آیین های خاص زیارتگاه ها یا رسوم مذهبی متعلق به قبیله ها و نواحی به خصوصی ، نسبت داده می شوند . احتمالاً در همه ی این موارد و به طور قطع در بیشتر آنها ، اسطوره صرفاً توضیحی برای یک کارکرد مذهبی و معمولاً همچون یک توجیح است به طوری که نمی توانسته تا زمانی که مفهوم اصیل و اولیه ی این کاربرد هنوز به فراموشی سپرده نشده بود ، به وجود آمده باشد .” (LRS ،۱۹) در تمام مدتی که دلیل بر گزاری آیین واضح و آشکار بود، اسطوره همچنان غیر ضروری باقی ماند . تنها به مجرد این که علت ها به فراموشی سپرده شدند ، اسطوره به وجود آمد تا آیین هایی را که توانستند باقی بمانند و به هر نحوی که شده اجرا شوند ، توجیه کند یا شاید دلیل موجهی برای انجام آنها باشد .

نوع خاص نظریه ی اسطوره – آیین گرایی اسمیت ، بی روح و کسل کننده است . آیین ها قدیمی تر از اسطوره ها هستند و از این رهگذر در آغاز نیازی به اسطوره ها ندارند . از طرف دیگر نهایتاً اسطوره ها می توانند جدای از آیین ها شکوفا و بالنده شوند . با این وجود اسمیت ، پیشگام نظریه ی اسطوره – آیین گرایی باقی می ماند چرا که او اولین نفری بود که اعتقاد داشت : اولین اسطوره ها در ارتباط با آیین ها به وجود آمدند . هر چند نظریه ی اسطوره – آیین گرایی تنها به ارتباط نا چیزی بین اسطوره و آیین وابسته است ، اما تساوی این دو را نمی پذیرد . از نظر اسمیت آیین ، آشکارا مهم تر از اسطوره ای است که آن را “ وابسته ” می نامد . (به عنوان مثال ، LRS ،۱۹) او پیشنهاد می کند که نظریه ی اسطوره - آیین گرایی به توجیه اسطوره بپردازد و نه آیین. گرچه آیین تا جایی ادامه می یابد که به اسطوره می پیوندد ، باز اسطوره وا بسته به آیین است . بدون آیین اسطوره ای وجود نخواهد داشت ، خواه بدون اسطوره آیین پایان یابد یا این که ادامه پیدا کند .

سمیت با ادعای خود مبنی بر این که اسطوره توضیحی برای آیین است ، از نظریه ای که اسطوره را توجیهی برای کل گیتی می داند ، امتناع می کند . برداشت پذیرفته شده ای از اسطوره که به طور معمول ادوارد تایلر از آن جانبداری می نمود . از نظر تایلر ، اسطوره دلیلی برای رویداد های جهان مادی است . اسطوره بسیار بیشتر از آیین اهمّیّت دارد ، چرا که آیین کاربرد عملی اسطوره است و نه موضوع آن . اسطوره باوری مذهبی را به وجود می آورد که تنها در شکل داستان بیان می شود . به اعتقاد تایلر ، اسطوره همان کارکرد علم را داراست . در واقع اسطوره همتای اولیه و قدیمی دانش نوین است به نظر اسمیت و تایلر ، علم هیچ یک از اسطوره ها و آیین ها را به وجود نیاورده است .

پیشرفت نظریه

جیمز فریزر ، دانشمند ادبیات باستانی و انسان شناس ، در کتاب چندی جلدی خود “ شاخه ی زرّین ” نظریه ی اسطوره – آیین گرایی را بسیار بیشتر از حدی که دوست صمیمی اش اسمیت بدان پرداخته بود ، بسط و گسترش داد . هر چند فریزر بیشتر به خاطر تقسیم بندی سه گانه ی فرهنگ به مراحل جادو ، دین و علم شناخته شده است ، با این حال او قسمت عمده ی کتاب قطورخود را به مرحله ی واقع در بین دو دوره ی دین و علم یعنی مرحله ی متشکل از جادو و دین اختصاص داده مرحله ی اختصاص داده است . تنها در این مرحله ی میانی می بایست به جستجوی رد پای نظریه ی اسطوره – آیین گرا پرداخت ، چرا که تنها در این مقطع است که اسطوره ها و آیین ها هم زمان با هم پیش می روند . در مرحله ی جادوی محض ، آیین ها وجود دارند – جریان های عادی و دائمی که به اجرای دستورالعمل ها می پردازند – اما در این مرحله ، هیچ اسطوره ای وجود ندارد . چرا که هیچ ایزدی یافت نمی شود . در مرحله ی دین ، اسطوره ها و آیین ها هم زمان با هم وجود دارند . با این حال به زحمت با هم نسبت یا رابطه ای پیدا می کنند . اسطوره ها ماهیت و رفتار ایزدان را شرح می دهند ، در حالی که آیین ها در صدد به دست آوردن لطف الهی هستند . آیین ها را از این جهت که اعمال و اقداماتی را القا می کردند که خدایان را راضی تر و خشنود تر می ساخت – می توان مستلزم وجود اسطوره ها دانست . با این حال آن ها از جهات دیگر مستقل از اسطوره ها هستند.

اما در مرحله ی بعدی که دربردارنده ی جادو و دین در کنار یکدیگر است ، اسطوره ها و آیین ها با هم عمل می کنند. فریزر که به ندرت در نظریات خود ثبات رای داشت ، دو نوع متفاوت از اسطوره _ آیین گرایی را مطرح کرد . در نوع اول اسطوره به شرح زندگی ایزد گیاهی می پردازد و آیین ، خود اسطوره یا دست کم قسمتی از آن که به توصیف مرگ و زندگی دوباره ی ایزد تعلق دارد را اجرا می کند.عملکرد آیین بر پایه ی قاعده ی همانندی است . مطابق با این اصل ، تقلید از یک واقعه باعث به وقوع پیوستن آن می شود . آیین به شکلی بی واسطه در رستنی ها دست نمی برد بلکه به بیان دقیق تر او ایزد گیاهی را فریب می دهد . با این وجود چنان چه ایزد گیاهی نابود شود ، به همان صورت گیاهان نیز از بین رفته و محو می شوند. در حقیقت تصوری که رستنی ها را تحت کنترل و نظارت یک ایزد می داند ، میراثی از مرحله ی دین است و این فرض که گیاه می تواند تحت نظارت باشد ، حتی به واسطه ی یک ایزد ، یادگاری ز دوران حاکمیت جادو است . آمیزه ی اسطوره و آیین چیزی جز ترکیب دین و جادو نیست : “ بدین ترتیب نظریه ی قدیمی در مورد فصل ها که مبتنی بر جادو بود ، با یک نظریه ی دینی جایگزین یا در واقع تکمیل شد . هر چند باید در نظر داشت که انسان ها در این زمان تغییرات چرخه ی سالیانه را در درجه ی اول ناشی از دگرگونی هایی می دانستند که در خدایانشان به وقوع پیوسته بود. آن ها هنوز چنین می پنداشتند که