لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 68 صفحه
قسمتی از متن .doc :
پیشگفتار
آئین نگارش
زیبایى خواهى، حقیقت جویى و نوآورى، از جمله گرایش هاى فطرى آدمى است. رغبت و علاقه انسان به گفتار و نوشتار درست و شیوا نیز سرچشمه در همان میل نهفته دارد. سخن و نوشته هدفمند، شیوا، روان و رسا، تأثیرى اعجاز گونه بر جان شنونده دارد ، او را مدهوش و سرمست مى سازد و مرواریددرخشان حقیقت را بر ساحل فهم و ادراک او مى نشاند.
رعایت درستى و شیوایى در گویش و نگارش جز از راه آشنایى با آداب و شیوه هاى صحیح نگارش امکان پذیر نخواهد بود.
گام های نگارش
براى نگارش چه باید کرد؟
خواندن و اندیشیدن:هر نویسنده اى باید هرروز صفحه اى به صفحات خوانده خود بیفزاید و روزهاى این رویّه را با پشتکار ادامهدهد. این که چه بخوانیم، تابع آن است که بیشتر به کدام موضوعات علاقه داریم. امّافراموش نکنید که یک چیز براى همه نویسندگان ضرورت دارد: خواندن آثارى که شاهکارهایادبی محسوب می شوند. در این میان، نقش «شعر نو» و دیگر آثار امروزى، در کنار آثارکهن، فراموش نشود; حتّى اگر به دلایلی در مورد پیدایش و عوارض هنر امروز، سئوالاتجدّى داشته باشید
نوشتن و نوشتن و نوشتن:فراموش نکنید که اگرنویسنده حتّى یک روز از قلم زدن دست کشد، ذوف هنرى خود را به اندازه همان یک روزدچار افسردگى مى کند. نکته مهم این است که هرگز صرفاً منتظر سفارش کار نگارشىنباشیم. بخشى از زندگى هنرمند باید وقف گرایش هاى هنرى اش شود، حتّى اگر در لحظه،کسى مشتاق و خریدار اثرش نباشد
رعایت مراحل نگارش:
1.تفکر2.تهیه طرح:طرح چهار چوبى است براىیک نوشته که در آن، چشم انداز آینده نویسنده روشن مى شود3.گردآورى و دسته بندى اطّلاعات4.تهیّه سیاهه آزمایشى:در سیاهه آزمایشى، مطالب بهترتیب زمان تهیّه مى شوند و به حسب دسترسى به منابع، بر کاغذ مى آیند; بى آن کهدرباره تقدّم و تأخّر یا کلّیّات و جزئیّات آن ها تصمیم گرفته شود5.تهیّه سیاهه نهایى:در سیاهه نهایى،پس از تأمّل و بازنگرى کافى، هم در ترتیب مطالب تجدید نظر مى شود و هم برخى ازمطالب غیر لازم حذف مى گردند6.تهیّه پیشنویس:در این مرحله، سیاهه نهایى قلمى مى شود، یعنى تبدیل به یک نوشته منسجممی شودو قواعد خاصّ نگارش و ویرایش در آن، اعمال مى گردد7.نقد و نظر و بازبینى:نویسنده خوب همواره از شتاب مىپرهیزد. یکى از اصول پیشرفت در نویسندگى، همین است که نویسنده مرتّباً خود را مَحَکزند و پس از تهیّه پیش نویس، آن را به دقّت بازبینى کند و نقائص کار خود را پیداکندو در صورت نیاز، با اهل نظر به مشورت بپردازد8.ویرایش:اگر نویسنده اى توان ویرایش دارد، مى تواندویراستار اثر خود باشد. امّا معمولا بهتر است که حتّى نویسندگان توانا، آثار خود رابه قلم ویراستار دیگرى بسپارند; ویراستارى که توانایی خود را در این زمینه به اثباترسانده باشد
پرسش هاى مهم پیش از نگارش:
نویسنده باید پیش از دست به قلم بردن،به این چهار پرسش اساسى پاسخ دهد و به تناسب پاسخى که براى آن ها مى یابد، کار خودرا آغاز کند.:
1.چه مى نویسیم؟ دراین مرحله باید موضوع را به خوبى بشناسیم و قلمرو آن را معلوم کنیم2.چرا مى نویسیم؟ آیا در پى اثبات مدّعایى هستیم یاوصف رویدادى یا گزارش تجربه اى؟ این، در زبان نگارش و شیوه داخل شدن به بحث و نتیجهی آن کاملا اثر مى گذارد3.براى که مىنویسیم؟ مخاطب خود را، خواه حاضر و خواه غایب، خوب بشناسیم و مقتضیّاتروحى او را بفهمیم و آن گاه دست به قلم ببریم4.در چه وضعیّتى مى نویسیم؟ وضعیّت ما و روزگار ماچه اقتضا مى کند; براى انجام کار خویش چه اندازه مهلت داریم; اثر ما در چه محیطى بهدست مخاطب مى رسد؟
ویژگى هاى نوشته خوب از نظرپیام:
1.تناسب با مقتضیات زماننوشته خوب باید بانیازهاى روزگار خود همراه باشد. گذشته از اصول ثابت اعتقادى و برخى احکام عملى کهدر هر روزگارى پابرجا و استوارند، دیگر اصول و فروع را باید به تناسب مقتضیات زماندریافت کند و به خواننده انتقال دهد2.هماهنگى با نیاز مخاطبنوشته خوب پیش از شکل یابى و استوار شدن،مخاطب خود را ارزیابى مى کند. برخى از نیازهاى مخاطب فطرى اند، یعنى پاسخ گویى بهآن ها تعهد است. در نوشته خوب، خواننده باید پاسخ نیازهاى فطرى خود را بیابد، خواهعلمى باشد و خواه احساسى، تفریحى، و .... از این رو، پیش از دست بردن به قلم، باید بدانیم.ـ براى چه کسانى مى نویسیم
ـ آنهاچه نیازهاى فطرى ودرونیدارندـ راه پاسخگویى به آن نیازها چیستـ آن راه را چگونه باقالب و زبان گفتار خود هماهنگ کنیم
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 14
شیوه نگارش مقاله
مقاله حاضر با هدف آشنا نمودن کتابداران و علاقهمندان با شیوه نگارش مقاله تهیه شده است. با توجه به این نکته که نوشتن مقاله و کلاً خلق یک اثر علمی در تجربههای نخست کمی دشوار بهنظر میرسد، در این مقاله سعی شده است مراحل نوشتن یک مقاله از آغاز تا مرحله تهیه نسخه نهایی مقاله، به روشی ساده و عملی بیان شود.
چکیده :
مقاله حاضر با هدف آشنا نمودن کتابداران و علاقهمندان با شیوه نگارش مقاله تهیه شده است. با توجه به این نکته که نوشتن مقاله و کلاً خلق یک اثر علمی در تجربههای نخست کمی دشوار بهنظر میرسد، در این مقاله سعی شده است مراحل نوشتن یک مقاله از آغاز تا مرحله تهیه نسخه نهایی مقاله، به روشی ساده و عملی بیان شود. چگونگی نوشتن یک مقاله پژوهشی و یا استخراج مقاله از طرح تحقیقاتی، انواع مقالات، معیارهای ارزیابی مقاله علمی با رعایت اصول نگارش و ارسال آن برای مجله بهمنظور چاپ و انتشار، از مواردی است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.چکیده به انگلیسی؛
AbstractThe present paper aims to introduce librarians and interested people to prepare and write a scientific paper. Regarding to this point that authoring a paper or any other scientific work in general, seems difficult in first glance, the present paper attempts to describe those steps of generating a scientific paper from the beginning phase to its final version, in a practical and simple manner. this paper included some topics like how to write a research paper, or eliciting one from a research project, types of papers, criteria for evaluation of scientific paper, and submitting them to journals in order to publish, etc.
کلید واژه ها :مقاله؛ انواع مقاله؛ اجزاء مقاله؛ مقالهنویسی؛ ارزیابی مقاله
متن مقاله :
مقدمه ساختار اصلی این مقاله برگرفته از مباحث مطرح شده در "کارگاه آموزشی شیوه نگارش مقاله تحقیقی" است که به همت "انجمن کتابداری و اطلاعرسانی ایران (اکتا)" در روز بیست و نهم اردیبهشت 1384 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی برگزار شد. این کارگاه یک روزه که توسط استاد ارجمند جناب آقای دکتر رحمتالله فتاحی تدریس شد، بسیار جالب و کاربردی بود. یکی از تکالیف عملی کلاس این بود که چگونه میتوان در رابطه با موضوعاتی که با آن سر و کار داریم، نظیر مسائل طرح شده در این کارگاه آموزشی، مجموعهای مدون بهعنوان مقاله تهیه کرد به نحوی که برای دیگران نیز قابل استفاده باشد. به همین دلیل نگارنده تصمیم گرفت تا بهعنوان تمرین و یک تکلیف کلاسی این وظیفه را بر عهده گرفته و آن را در قالب مقاله در اختیار علاقهمندان قرار دهد؛ تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. البته بر خود لازم میدانم تا ضمن قدردانی از آقای دکتر فتاحی، اشاره کنم که درونمایه و ساختار کلی این مقاله متأثر از مطالب مطرح شده در کارگاه آموزشی مذکور میباشد.بدون شک یکی از مشکلات اساسی کسانی که در آغاز راه نوشتن و خلق یک اثر علمی هستند، همانا مسئله چگونه نوشتن است. این مشکل در واقع دغدغه همه کسانی است که میخواهند دست به قلم برده و مطالبی در قالب گزارش، مقاله، کتاب و... بنویسند، و به علل و عوامل زیادی از جمله شیوههای آموزش در نظام آموزش و پرورش و خانواده و اجتماع بر میگردد که نیازمند بحث و بررسی دقیق از سوی متخصصان مربوطه است و کالبد شکافی عمیق این مسائل در این مختصر نمیگنجد. البته تاکنون مطالب نسبتاً زیادی در رابطه با شیوه نوشتن مقاله به رشته تحریر درآمده است و هر کدام با رویکرد و دیدگاه خاصی این مسئله را مورد بررسی قرار دادهاند. اما از آنجا که هر پدیدهای را میتوان از منظر و دیدگاههای مختلف نگریست، نگارنده قصد دارد تا شیوه نوشتن را برای علاقهمندان به شکلی ساده و روان بیان کند تا خواننده بتواند مسائلی را که به ذهنش خطور میکند بدون هیچگونه دلهره و نگرانی بر روی کاغذ بیاورد.بدیهی است که نوشتن امری اکتسابی است و از طریق فراگیری برخی فنون اولیه و ممارست و تمرین کافی حاصل میگردد. بنابراین، ورزیدگی در نوشتن مستلزم داشتن پشتکار و تمرین زیاد است. گاهی اوقات پیش میآید که یک اندیشه خوب و بدیع به ذهن خطور میکند اما نمیتوان آن افکار را در قالب کلمات بر روی کاغذ آورد. این مسئله برای همه ما کمابیش اتفاق افتاده و مختص گروه یا قشری خاص نمیباشد و متأسفانه اغلب باعث دلسردی و گاهی منجر به دست کشیدن از نوشتن برای همیشه یا مدتی طولانی میگردد. راهحل چنین مشکلی کنار گذاشتن ترس از نوشتن است. بهمنظور وارد شدن به بحث اصلی شاید بد نباشد تا در اینجا این سؤال اساسی را مطرح کنیم که چرا باید بنویسیم و نوشتن چه ارزشی دارد؟مسلماً هر کس برای پاسخ به این سؤال، دلایلی را ذکر خواهد کرد که در مجموع مهمترین آنها را میتوان اینگونه برشمرد:
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 6
راهنمای نگارش پروپوزال
اصغر ناصری، اردیبهشت 1383
مقدمه
هدف کلی هر پروپوزال ترغیب خواننده آن به انجام کاری است. این خواننده می تواند یک مشتری بالقوه باشد که در نظر داریم تشویق به خریداری محصول یا خدمات ما گردد، و یا کارفرمایی که می خواهیم او را به سرمایه گذاری در امر اجرای یک پروژه ترغیب کنیم.
هر پروپوزال یک طرح برای برآورده ساختن یک نیاز پیشنهاد می نماید و دریافت کننده آن، طرح پیشنهادی را با توجه به اینکه پروپوزال مزبور به سوالات زیر تا چه اندازه خوب پاسخ می دهد، ارزیابی می نماید:
· پیشنهاد ما چیست؟
· برای انجام آن چگونه طرحریزی کرده ایم؟
· چه زمانی را برای انجام آن برنامه ریزی کرده ایم؟
· چقدر هزینه برای انجام این طرح لازم است؟
در نگارش پروپزال سطح دانش مخاطبین و نیز موقعیت آنان بایستی در نظر گرفته شود. اگر مخاطب پروپوزال دارای دانش فنی کافی نیست، باید همراه در ابتدای آن یک مقدمه اجرایی به زبان غیرفنی و ساده آورده شود.
استاندارد کاملاً تعریف شده ای برای نگارش یک پروپوزال وجود ندارد، لیکن فرمت های متداول متعددی موجود است و برخی از سازمانها، بخصوص سازمانهای سرمایه گذار و اعطا کننده کمک مالی، فرمت های از پیش تعیین شده ای برای اینکار دارند. در اینجا یک فرمت کلی برای این منظور پیشنهاد می شود.
فرمت کلی یک پروپوزال
1. مقدمه
معرفی پروپوزال
اگر پروپوزال را در پاسخ به یک “درخواست پروپوزال“ (RFP) ارسال می کنید، مقدمه ای برای آن فراهم کنید که در آن شماره، تاریخ، شماره تماس با مشتری یا کارفرما و غیره آورده شده باشد. در غیر اینصورت، دلیل ارسال پروپوزال، دریافت کننده آن (با نام) و چگونگی پاسخ مورد انتظارتان را در این مقدمه ذکر کنید.
معرفی سازمان ارسال کنده پروپوزال
سازمان ارسال کننده را بروشنی معرفی کرده و بر ارزش نقش آن برای کارفرما یا مشتری تاکید کنید.
سوابق کاری
تجارب و سوایق کاری سازمان یا شرکت خود را بطور خلاصه ذکر کنید.
2-1. محصولات ارائه شده
معماری
معماری طراح شده برای محصولات یا خدمات ارائه شده را شرح دهید.
پیکربندی
نحوة پیکربندی محصولات توسط خود یا مشتری را بیان کنید.
جنبه های خاص و مزایا
اصلی ترین جنبه های محصولات پیشنهادی و مزایای مربوط به آنها را شرح دهید.
مشخصات
عملکرد و سایر مشخصات محصولات پیشنهادی را شرح داده و یا در ضمیمه پروپوزال بیاورید.
2-2. خدمات ارائه شده
بکارگیری
نحوه نصب و بکارگیری را شرح دهید.
یکپارچه سازی
نحوه یکپارچه سازی با محیط موجود را شرح دهید.
نگهداری و پشتیبانی
نگهداری و پشتیبانی فراهم شده برای مشتری را بیان کنید.
روش تحویل
روش تحویل خدمات و رویه های مربوطه را بیان کنید.
کاهش ریسک
تعریف واقع بینانه ای از ریسک های مواه با پروژه و نحوه کاهش آنها ارائه دهید.
تضمین کیفیت
شرح انچه برای تضمین کیفیت انجام خواهید داد.
3. تجارب و سوابق کاری مرتبط
خلاصه ای از پروژه های انجام شده
توصیف پروژه های مشابهی که قبلاً توسط شرکت انجام شده است.
مراجع و شواهد
شواهد و نقطه نظرات مشتریان قبلی خود را ذکر کنید.
4. هزینه و قیمت گذاری
روش تعیین قیمت
قیمت مورد نظر چگونه محاسبه شده است؟
قیمت گذاری
قیمت محصولات و خدمات خود را بیان کنید.
نحوه پرداخت
نحوه پرداخت قیمت محصولات یا خدمات خود توسط مشتریان را بیان کنید.
موارد قانونی
هرگونه موارد و نیازمندی های قانونی مورد نیاز قراردادها را بیان کنید.
سرفصل های ذکر شد تنها جنبه پیشنهادی داشته و هیچکدام قطعی و غیرقابل اجتناب نمی باشند. بمنظور آشنایی بیشتر نمونه خوبی از یک پروپوزال در ادامه آورده شده است.
نمونه ای از یک پروپوزال
Educational Technology Evaluation Design
Introduction
Sun Associates, an educational technology consulting firm, specializes in designing customized evaluation and assessment procedures to evaluate and assess the impact of educational technology on teaching and learning. Our evaluation work is designed to take schools and districts beyond their current strategic technology plans and into an area where they can begin to assess their progress in meeting the vision and goals of these plans. Our work centers around a process which combines practice profiling, the development of indicators of success, and the creation of data collection procedures which are to be used to perform a formative progress evaluation of a school or district's educational technology initiative. In many cases, our clients choose to combine our work in designing an evaluation procedure with an audit of current technology implementation, and various reporting options. These options might include a final written report which details the developed evaluation strategy and provides a summative evaluation for the activities of the school/district's technology efforts.
Framing the Task
Many of Sun Associates' clients have made dramatic commitments to implementing and integrating technology in all areas of their educational environments. These schools and districts are making steady progress towards fully integrating technology tools in all areas of teaching and learning. Nevertheless, as with all well-managed implementation efforts, questions of performance must be asked. These questions are necessary not just to find out what is and is not working, but formative evaluation of performance is a critical factor in fine-tuning and improving future implementation efforts and planned activities. In this way, evaluation is a key component of all educational technology planning and implementation efforts. The question then turns to one of how to best accomplish this evaluation.
Activities
Sun Associates works with school districts across the country to design and implement evaluation strategies which inspire reflection and change. Our process for doing this is rather simple and roughly breaks down into the following steps:
1. Development of evaluation priorities with the participating district.
We understand that the evaluation should focus specifically on the activities of a school or district's current technology initiative. In many cases, this means that evaluation will be taking a hard look at the impact that staff development has had on technology implementation. In all cases, we resist looking at only technology infrastructure. Districts are fully capable of "counting computers" on their own. Our task is to help schools and districts articulate their original vision and teaching and learning goals into viable evaluation priorities and questions. In other words, we help districts answer the question "What difference is all this technology making in terms of teaching and learning?"
2. Work with a representative team of district staff - classroom teachers (users), administrators, trainers, and others as identified by client - to develop practice profiles of what constitutes effective implementation of the chosen priorities.
This is the heart of the evaluation process as it defines the indicators to be used to evaluate success in the chosen priority areas.
For example, if we focus on just one aspect of technology implementation - staff development -we may ask "What does truly effective teacher use of technology look like?" In this way, the team identifies its optimum desired outcome for use of the particular technology. One of the major roles of Sun Associates consultants, as facilitators in these discussions, is to insure that the team does not under or over estimate their desired outcomes. This is why the process requires a facilitator experienced in both the realities of the chosen district and the full range of possibilities for any particular technology.
Indicator development does not stop with defining indicators for optimum success. Rather, the team is asked to define indicators which describe "less than optimum" levels of achievement that when arranged in order would culminate in the optimum success. Arranged in a matrix, these indicators form a rubric which will be used to measure the school or district's success and progress in meeting desired outcomes.
3. Develop data collection procedures
Once indicator rubrics have been developed for all desired elements of priority areas, the school or district evaluation team develops lists of data and other supporting evidence that needs to be collected to measure the district's performance within the rubric. We facilitate the development of data collection process, and are sure to add in various data collection procedures that we are aware of and that the team might overlook.
It is important to note - and this is a point that always needs to be made to the project team - that data is not restricted to quantitative information and/or simple survey data. Rather, data can and should include things such as interviews, observations, and a variety of stories about the experiences involved with technology integration.
In addition to the above, Sun Associates can create a final written report that collects all of the indicators, rubrics, and data collection devices/objectives. These materials can be organized into an evaluation plan for the district and presented as such to the district's Technology Committee, School Committee, or other policy/oversight board.
Summary
In summary, Sun Associates works with schools and districts to create and implement educational technology
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 10
راهنمای نگارش پروپوزال
مقدمه
هدف کلی هر پروپوزال ترغیب خواننده آن به انجام کاری است. این خواننده می تواند یک مشتری بالقوه باشد که در نظر داریم تشویق به خریداری محصول یا خدمات ما گردد، و یا کارفرمایی که می خواهیم او را به سرمایه گذاری در امر اجرای یک پروژه ترغیب کنیم.
هر پروپوزال یک طرح برای برآورده ساختن یک نیاز پیشنهاد می نماید و دریافت کننده آن، طرح پیشنهادی را با توجه به اینکه پروپوزال مزبور به سوالات زیر تا چه اندازه خوب پاسخ می دهد، ارزیابی می نماید:
· پیشنهاد ما چیست؟
· برای انجام آن چگونه طرحریزی کرده ایم؟
· چه زمانی را برای انجام آن برنامه ریزی کرده ایم؟
· چقدر هزینه برای انجام این طرح لازم است؟
در نگارش پروپزال سطح دانش مخاطبین و نیز موقعیت آنان بایستی در نظر گرفته شود. اگر مخاطب پروپوزال دارای دانش فنی کافی نیست، باید همراه در ابتدای آن یک مقدمه اجرایی به زبان غیرفنی و ساده آورده شود.
استاندارد کاملاً تعریف شده ای برای نگارش یک پروپوزال وجود ندارد، لیکن فرمت های متداول متعددی موجود است و برخی از سازمانها، بخصوص سازمانهای سرمایه گذار و اعطا کننده کمک مالی، فرمت های از پیش تعیین شده ای برای اینکار دارند. در اینجا یک فرمت کلی برای این منظور پیشنهاد می شود.
فرمت کلی یک پروپوزال
1. مقدمه
معرفی پروپوزال
اگر پروپوزال را در پاسخ به یک “درخواست پروپوزال“ (RFP) ارسال می کنید، مقدمه ای برای آن فراهم کنید که در آن شماره، تاریخ، شماره تماس با مشتری یا کارفرما و غیره آورده شده باشد. در غیر اینصورت، دلیل ارسال پروپوزال، دریافت کننده آن (با نام) و چگونگی پاسخ مورد انتظارتان را در این مقدمه ذکر کنید.
معرفی سازمان ارسال کنده پروپوزال
سازمان ارسال کننده را بروشنی معرفی کرده و بر ارزش نقش آن برای کارفرما یا مشتری تاکید کنید.
سوابق کاری
تجارب و سوایق کاری سازمان یا شرکت خود را بطور خلاصه ذکر کنید.
2-1. محصولات ارائه شده
معماری
معماری طراح شده برای محصولات یا خدمات ارائه شده را شرح دهید.
پیکربندی
نحوة پیکربندی محصولات توسط خود یا مشتری را بیان کنید.
جنبه های خاص و مزایا
اصلی ترین جنبه های محصولات پیشنهادی و مزایای مربوط به آنها را شرح دهید.
مشخصات
عملکرد و سایر مشخصات محصولات پیشنهادی را شرح داده و یا در ضمیمه پروپوزال بیاورید.
2-2. خدمات ارائه شده
بکارگیری
نحوه نصب و بکارگیری را شرح دهید.
یکپارچه سازی
نحوه یکپارچه سازی با محیط موجود را شرح دهید.
نگهداری و پشتیبانی
نگهداری و پشتیبانی فراهم شده برای مشتری را بیان کنید.
روش تحویل
روش تحویل خدمات و رویه های مربوطه را بیان کنید.
کاهش ریسک
تعریف واقع بینانه ای از ریسک های مواه با پروژه و نحوه کاهش آنها ارائه دهید.
تضمین کیفیت
شرح انچه برای تضمین کیفیت انجام خواهید داد.
3. تجارب و سوابق کاری مرتبط
خلاصه ای از پروژه های انجام شده
توصیف پروژه های مشابهی که قبلاً توسط شرکت انجام شده است.
مراجع و شواهد
شواهد و نقطه نظرات مشتریان قبلی خود را ذکر کنید.
4. هزینه و قیمت گذاری
روش تعیین قیمت
قیمت مورد نظر چگونه محاسبه شده است؟
قیمت گذاری
قیمت محصولات و خدمات خود را بیان کنید.
نحوه پرداخت
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 11
تاریخ نگارش و جمع آوری قرآن :
برای حفظ و صیانت از کتاب مقدس آسمانی مسلمین یعنی قرآن کریم یا از حافظه مردم و یا از کتابت و نگارش استفاده میشد. نزول تدریجی قرآن کریم، در مدت تقریباً بیست و سه سال کامل شد. براساس روایات، دلایل و شواهد بسیاری به صورت قطع و یقین، جمع آوری قرآن را در عصر رسول خدا ثابت میکند. در این مورد گروهی عالمان بر این عقیده هستند که آنچه امروز در میان همه امتهای اسلامی به عنوان قرآن کریم موجود است، دقیقاً با همین شکل و ترتیب آیات و سوره ها، در زمان حیات رسول الله (ص) جمع آوری شده است و هیچگونه جابجائی در آن صورت نگرفته است.
بنابراین نظم آیات و سوره تحت نظارت و به اشاره آن حضرت بوده است. از جمله طرفداران این نظریه میتوان به حارث محاسبی، خازن زرقانی، عبدالصبور شاهین، محمد غزالی و...اشاره کرد. (1) اما باید روشن شود که معنای جمع آوری قرآن چیست و این کار به چه صورتی انجام میگرفت؟
معنای جمع و تدوین قرآن
کلمه ‹‹جمع›› معمولاً به معنی گردآوری و افزودن چیزی به چیز دیگر است، در تاریخ علوم قرآن این کلمه را به معنای مختلف به کار برده اند. با نگاهی به روایات و احادیثی که درباره مراحل مختلف جمع و گردآوری قرآن سخن به میان می آید به خوبی نشان می دهد که این کلمه در مراحل مختلف به معانی مختلف و متناسب با مقصود به کار رفته است. بنابراین بر حسب زمان و به اقتضای کلام، معانی مختلفی را دربر گرفته است.
1- جمع به معنی حفظ کردن و به حافظه سپردن و از برکردن است. از اینجا به آن دسته صحابی که قرآن از حفظ داشتند ‹‹حفاظ قرآن›› یا ‹‹جماع قرآن›› و یا جامعان قرآن یعنی جمع کنندگان قرآن می گفتند. این معنای جمع، بدون تردید در عهد رسول خدا رایج بوده است. بطور قطع در این زمان عده ای به نام ‹‹حفاظ یا قراء و یا جماع قرآن›› از آغاز تا پایان آنرا کاملاً و با دقتی درخور توجه، به خاطر سپردند و آنرا حفظ کردند که در راس همه آنها پیامبر اکرم(ص) به عنوان نخستین حافظ قرآن قرار داشت .
2- جمع قرآن به معنی نوشتن یا نگارش بوده، منتها به صورت پراکنده و متفرق نوشته شده و در یک جلد جمع نشده و بعضی از سوره ها نیز مرتب بوده است. این مرحله دوم جمع آوری است که طبق اسناد و گواهی با ارزش و معتبر، قطعاً همزمان با حیات رسول خدا (ص) به ثمر رسید و هیچ محققی در علوم قرآنی به آن تردید ندارد.
3- زمانی هم جمع به معنی اینکه قرآن به صورتی که سوره های آن مانند آیات، مرتب شده باشد جمع آوری و تدوین گردید. این مساله ای است که اکثر محققان علوم قرآنی را به پژوهش مشغول کرد.
4- معنی دیگر هم به تدوین و گردآوری یک متن و نص مرتب بر حسب قرائت متواتر رایجی نیز می گفتند. این نکته یادآوری شود که منظور از تالیف هرگز نگارش و تصنیف نیست بلکه منظور همان جمع آوری کردن آیات و سوره هاست.
آنهایی هم که مرحله اول را قبول ندارند. جمع را سه دوره میبینند: جمع در زمان رسول خدا را ‹‹تالیف›› میگویند، اقدام ابوبکر را ‹‹جمع›› می نامند و آنچه را در زمان عثمان انجام شد ‹‹نسخ›› یا نسخه برداری و تکثیر نسخه میدانند. (4)
در نزد تعدادی از صحابی، قرآنهایی وجود داشته که مخصوص خود آنان بوده است مانند مصحف علی (ع) و ابن مسعود و....رافعی میگوید: ‹‹بر این مطلب اتفاق نظر است که علی بن ابی طالب، ابن مسعود، ابی بن کعب و زیدبن ثابت، از کسانی هستند که قرآن را به طور کامل نوشته و قرآنهای ایشان برای قرآنهایی که بعد نوشته شد، اصل قرار گرفت. (5)
پس همه جا نمیتوان جمع را به معنی حفظ گرفت، معنی کلمه برحسب مورد فرق میکند. وقتی علی (ع) ردا به دوش نمیگیرد تا قرآن را جمع کند هرگز نمیتواند بدان معنی باشد که به حفظ کردن و ازبرکردن قرآن همت گماشته است. بلکه همچنانکه تاریخ شاهد است او و بسیاری از صحابه مجموع قرآن را نوشتهاند. در دوره نبوی هم، جمع همین معنی را میدهد. یعنی هم حفظ و هم نوشتن و هم گردآوری است. (6)
اطلاق لفظ کتاب بر قرآن
در زمینه جمع قرآن در زمان پیامبر گرامی (ص) امام شرفالدین استدلالی دارد مبنی بر اینکه لفظ ‹‹کتاب›› از دیر باز بر قرآن اطلاق میشده است. در حالی که الفاظ تا زمانی که مکتوب نشود و به رشته تحریر درنیاید، کتاب نامیده نمیشود. پس اطلاق لفظ کتاب بر قرآن، پس از نوشتن آیات بوده است و این امر نشان میدهد که قرآن در عصر نزول نوشته میشده است.(7)
ولی ما نمیتوانیم این نتیجهگیری را بپذیریم، زیرا چه بسا گفته شود که اطلاق لفظ کتاب از سوی خداوند بر قرآن، به این جهت بوده است که بعد از نزول تدریجی و تکمیل شدن همه آیات آن، مجموعهای مکتوب پدید آید، و اطلاق کتاب بر قرآن به اعتبار آن باشد نه فضیلت آن. سپس این استعمال به عنوان یک اصطلاح در میان مردم رواج یافته باشد بدون اینکه قرآن را نوشته باشند.
کاتبان وحی
پیامبر اکرم (ص) به منظور صیانت از نصوص قرآنی، علاوه بر استمداد از نیروی حافظه خود و حافظه مردم، دستور داد قرآن را بنویسند و همگان را به کار نوشتن تشویق میکرد.
آنانکه دستاندرکار نگارش قرآن بودهاند ‹‹کتاب وحی›› نامیده میشدند که طبق مطالعات محققان اسلامی و گروهی از خاورشناسان شمار نویسندگان وحی به چهل و سه یا چهل و پنج نفر میرسد که در زمان پیامبر به کتابت وحی اشتغال داشتند. (8)
با عنایت به اینکه در اوایل بعثت در تمام قریش تنها هفده نفر خواندن و نوشتن میدانستند و در مدینه کمتر از این تعداد بوده است که با تشویق پیامبر(ص) تعدادشان زیاد شد. (9)
کاتبان وحی در مکه
کتابت وحی در دوران اقامت رسول خدا در مکه شروع شد. زیرا اگر آیات مکی و مدنی را با هم مقایسه کنیم از یکصد و چهارده سوره قرآن هشتاد و شش سوره در مکه آمده و یا اینکه از مجموع 6236 آیه، نزدیک به 1600 آیه فقط مدنی است. البته آیات مکی کوتاهتر است. و به همین جهت اگر شمار کلمات را در نظر بگیریم به تقریب کمی، بیش از یک ثلث قرآن در مدینه و نزدیک دو ثلث آن در مکه نازل شده است. بدین ترتیب اهمیت نویسندگان وحی در مکه بیشتر نمودار میشود. بعلاوه که آگاهیهای ما از دوران مکه نسبت به مدینه کمتر است.
درباره اولین کاتب وحی در مکه، محققان، نام عبدالله بن سعدبن ابی سرح را نام میبرند و نخستین کسی که از قریش در مکه برای رسول خدا (ص) نوشت، عبدالله بن سعدبن ابی سرح بود که مرتد شده و در ایام فتح مکه به اسلام بازگشت. (10)
کاتبان وحی در مدینه
در این دوره تعداد نویسندگان بیشتر شد. و نخستین نویسنده وحی در مدینه، نام ابی بن کعب را به میان میآوردند و اولین کسی که در مدینه نگارش وحی را بعهده گرفت ابی بن کعب بود که پیش از زیدبن ثابت، به این مهم در مدینه اشتغال داشت. (11) و براساس روایات، آنکه بیش از همه به نگارش وحی، موفق بود، در مرحله اول علی (ع) و سپس زیدبن ثابت بود. چون این دو بیش از دیگران با پیغمبر بودهاند. (12)
مساله دیگر اینکه کاتبان همه در یک سطح قرار نداشتند، بعضی کتابت را خوب گرفته بودند و برخی در این فن کمبود داشتند. پارهای چون زید و ابی، سریانی و یا عبری هم میدانستند. کسانی مثل زید و ابی بیشتر به کار نوشتن وحی اشتغال داشتند وعده دیگر، هم آیات را مینوشتند و هم نامهها و رسالهها را تنظیم میکردند.
کسانی که بیش از همه یاور پیامبر در مکتوب کردن کتاب وحی بودند علی (ع) و عثمان بودند در غیاب آنها ابی در این کار معاضدت میکرد. بعد زید کتابت آموخت و بدین جمع پیوست.
او چون جوان بود و خانهاش نزدیک خانه پیامبر بود هر لحظه که احتیاج میشد در دسترس بود این بود که پیامبر او را احضار کرده و دستور کتابت میفرمود. در مورد علی (ع) تقریباً همه تصریح دارند که از کاتبان اولیه و مداوم وحی بوده است. (13)
در مورد طرز نوشتن هم چنین بود که هرگاه آیهای نازل میشد پیغمبر کس یا کسانی از نویسندگان وحی را احضار نموده و دستور نوشتن میفرمود. نویسندگان وحی آیات را با دقت مینوشتند و بر پیامبر گرامی میخواندند. گاه بود که او خود انگشت بر روی کلمه مینهاد و آنرا میپرسید و یا دستور میداد که هر آیهای را در کجا باید گذارد. در اواخر عمر گاهی بر روی درست نوشتن، واضح نوشتن بعضی از حروف کشیده و یا دندانهدار کردن حرفهایی نیز تذکراتی میفرمود.
زمانی که قبایلی اسلام میآوردند پیامبر تنی چند از یاران را برای آموزش قرآن و تعلیم احکام به نزد آنها میفرستاد.
نوشت افزار معمول برای نگارش وحی
در قرآن و حدیث عموماً ابزارهائی برای نگارش یاد شده است که اکثر آنها کم و بیش مورد استفاده کتاب وحی در نگارش قرآن کریم همزمان با حیات پیامبر اکرم (ص) بوده است.
در قرآن نام نوشت افزارهای زیر را به مناسباتی میبینیم.
قرطاس: یعنی کاغذ که در آیه ولوانزلنا علیک کتاباً فی قرطاس و...(14)
قلم: که به صورت مفرد و به صورت جمع ‹‹اقلام›› در چهار مورد در قرآن بکار رفته است (15)
صحف: به معنی برگهایی از کاغذ که روی آن نوشته شده است برگی که از دو رو مکتوب باشد این واژه به همان صورت، در هشت مورد از آیات قرآنی آمده است. (16)
رق: به معنی پوست نازک و ظریفی که بر آن مینویسند و برگ سفید این کلمه در آیه در فی رق منشور بکار رفته است(17)
این واژهها که ابزاری برای نگارش میباشد در قرآن دیده میشود البته نه به عنوان اینکه این نوشتافزارها برای نگارش قرآن در زمان پیامبر بکار میرفت.
نوشت افزار معمول برای نگارش قرآن
در احادیث مربوط به نگارش قرآن در زمان پیامبر (ص) نوشت افزارهایی جالب به چشم میخورد که مورد استفاده کتاب و نویسندگان وحی بوده است. و ما با استناد به همین احادیث به اسامی زیر اشاره میکنیم:
عسب: این کلمه، جمع عسیب و آن عبارت از جریده و چوبه نخل است که برگهای آخر آن را میکندند و در قسمت پهنای آن، قرآن مینوشتند.
لخاف: جمع لخفه و به معنی سنگهای سفید نازک و ظریف میباشد.
اکتاف: جمع کتف به معنی استخوان شانه، معمولاً استخوان شانه شتر و یا گوسفند پس از خشک شدن به صورت آماده میساختند که بتواند روی آن بنویسند.
اقتاب: جمع قتب به معنی چوبهایی بود که بر اشتران مینهادند تا بر آنها سوار شوند.
رقاع: جمع رقعه که دارای معنی گستردهای است و شامل برگ کاغذ یا درخت و گیاه و پوست حیوانات میشود.