5صفحه
علت و معلول
کهنترین مسأله فلسفه ، مسأله علت و معلول است . در هر سیستم فلسفی
نام علت و معلول برده میشود ، بر خلاف اصالت وجود یا وجود ذهنی که در
برخی سیستمهای فلسفی جایگاه بلندی دارد و برخی از سیستمهای فلسفی دیگر
کوچکترین آگاهی از آن ندارند و یا بحث قوه و فعل که در فلسفه ارسطو نقش
مهمی ایفا میکند و یا بحث ثابت و متغیر که در فلسفه صدرالمتألهین مقام
شایستهای یافته است .
" علیت " نوعی رابطه است میان دو شیء که یکی را علت و دیگری را
معلول میخوانیم ، اما عمیقترین رابطهها . رابطه علت و معلول این است که
علت ، وجود دهنده معلول است . آنچه معلول از علت دریافت میکند تمام
هستی و واقعیت خویش است . لهذا اگر علت نبود معلول نبود . ما چنین
رابطهای در جای دیگر سراغ نداریم که اگر یکی از دو طرف رابطه نبود دیگری
هم نباشد